Die hardnekkige inflatie in Nederland

Het CBS meldde vorige week al dat onze inflatie in februari is opgelopen tot 3,8%, van 3,3% in januari. Aan energie lag dat dit keer niet. Voeding, met een gewicht van 11% in de inflatiemand, maar met een aanzienlijk hoger gewicht in de dagelijkse boodschappenmand, werd in een maand tijd 1,1% duurder. Voor de maand februari is dat niet ongebruikelijk, maar doordat de prijsstijging van voedsel vorig jaar februari lager dan normaal uitviel, versnelde de voedselprijsinflatie van 3,1% in januari naar 3,8% in februari. Hier speelt dus zeker een 'basiseffect'.

Onze voedselprijzen worden uiteraard deels door lokale factoren bepaald, maar de wereldmarktprijzen spelen ook een rol. Het eerste plaatje laat de samenhang zien van onze voedselprijzen met de voedselprijsindex (in euro) van de FAO (Food and Agricultural Organisation of the UN). De beste correlatie wordt gevonden wanneer onze voedselprijsinflatie negen maanden wordt vertraagd. De grafiek suggereert dat het stijgingstempo van onze voedselprijzen de komende maanden waarschijnlijk verder zal oplopen, al moeten we voorzichtig zijn vanwege de genoemde basiseffecten.

Vlees was in februari een grote boosdoener. Vleesprijzen lagen in februari 6,1% hoger dan in februari vorig jaar. De onderstaande grafiek laat zien dat de prijs van vlees al sinds medio vorig jaar steeds sneller oploopt. De Telegraaf meldde eerder deze week dat dat onder andere zou liggen aan de afname van de veestapel. Maar ook bij 'brood en granen' is sprake van een versnelling van de inflatie.

Een sterk verband met wereldmarktprijzen doet zich voor bij koffie en thee, al vinden supermarkten dat leveranciers de prijzen meer verhogen dan de wereldmarktprijzen. Hoe dit ook zij, prijzen voor koffie en thee spuiten omhoog, met 16,5% en 9,3% jaar-op-jaar, respectievelijk. Bij 'melk, kaas en eieren' is de prijsstijging dan weer veel gematigder, al ligt dat vooral aan dalende prijzen voor eieren.

Melkprijzen lopen op. Boter wordt van melk gemaakt, dus de correlatie tussen de prijzen van beide is hoog. Ik ben geen expert, maar de correlatiecoëfficiënt is hoger wanneer de melkprijs met een maand wordt vertraagd. Dat suggereert dat melkprijzen de boterprijzen volgen, terwijl ik het omgekeerde zou verwachten. Enfin, boter was in februari liefst 19,5% duurder dan een jaar eerder. Tel uit je winst! Of je verlies.

De invloed van de sterke loonstijging begint iets te tanen. De prijzen van arbeidsintensieve diensten, zoals kappers, stijgen nog wel, maar die prijsstijging vlakt af. Bij de volgende grafiek vraag ik me wel af waarom de inflatie bij herenkappers boven die bij dameskappers moet liggen.

Autoverzekeringen, ten slotte blijven stevig duurder worden. Waaraan dat precies ligt weet ik niet, maar het zal wel te maken hebben met zowel de sterke loonstijging, waardoor reparaties duurder worden, als de hogere prijzen voor auto's en auto-onderdelen.

Nu we het toch over inflatie hebben, de Russische inflatie is in februari opgelopen tot 10,0%, het hoogste niveau in twee jaar. Hoewel sommigen wellicht vraagtekens plaatsen bij de cijfers kunnen we stellen dat oplopende inflatie duidt op toenemende stress in de Russische economie. Hoge inflatie is een bedreiging voor de sociale en politieke stabiliteit, zeker in landen als Rusland. Hopelijk voelt het bewind voldoende druk om de oorlog snel te beëindigen. De twee verticale lijnen in de volgende grafiek indiceren de annexatie van de Krim door Rusland in 2014 en de start van de oorlog in 2022.

In de VS is de inflatie in februari juist teruggevallen. De prijzen stegen 0,2% maand-op-maand, zowel het totale prijsniveau als wanneer voedsel en energie buiten beschouwing blijven. Op een jaar-op-jaar basis viel de zogenaamde 'headline' (of totale) inflatie terug van 3,0% in januari tot 2,8% in februari. De kerninflatie (exclusief voedsel en energie) daalde van 3,3% in januari tot 3,1%. Deze cijfers waren iets beter dan verwacht en ze vergroten de kans dat de Fed de rente verder zal verlagen, al brengt één zwaluw nog geen zomer.

Het gedrag en het economische beleid van de Amerikaanse president blijft extreem volatiel. Dat vergroot de onzekerheid en het maakt bedrijven voorzichtiger. Het vertrouwen onder mkb'ers was na de verkiezing van Trump sterk gestegen, maar de daling van de NFIB-index die in januari begon, zette in februari door. Aan het absolute niveau te oordelen houden de mkb'ers hoop, maar dan moet de gekkigheid wel snel stoppen. Er wordt nu al gesproken over een recessie. Vorige week liet ik een plaatje zien waaruit blijkt dat recente cijfers suggereren dat de Amerikaanse economie in het eerste kwartaal in omvang afneemt. Dat ligt in belangrijke mate aan de toenemende invoer om de importtarieven voor te zijn. Maar als ook het tweede kwartaal krimp oplevert, is de recessie een feit als men de vuistregel van krimp in twee opeenvolgende kwartalen volgt. Ik heb het niet nagekeken, maar dat moet dan toch wel een record zijn. Ik vermoed dat geen enkele Amerikaanse president erin is geslaagd de economie zo snel in een recessie te duwen.

Afsluitend
De Nederlandse inflatie is in februari over een breed front gestegen. De invloed van loonstijgingen lijkt wat af te nemen, maar vooral de voedselprijsinflatie loopt op en wereldmarktprijzen suggereren dat dat proces nog wel even kan aanhouden.

In Rusland loopt de inflatie ook op, een teken van toenemende problemen in de economie.

De Amerikaanse inflatie viel in februari juist wat lager uit dan verwacht. Maar het vertrouwen van mkb'ers is verslechterd, hetgeen niet kan verbazen vanwege de toenemende onzekerheid, veroorzaakt door het volatiele gedrag van de president.

Han de Jong

Han de Jong is voormalig hoofdeconoom bij ABN Amro en nu onder andere huiseconoom bij BNR Nieuwsradio. Zijn commentaren zijn ook te vinden op Crystalcleareconomics.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.