Strijd tussen het virus en vaccineren

De strijd tussen het coronavirus en het vaccineren typeren de economische vooruitzichten, geeft het IMF aan in de update van de World Economic Outlook. Cijfers over het vaccinatieproces worden dus belangrijk in de prognoses. Voorlopig worden we er in ons land nog niet heel vrolijk van.

We willen ons vast niet vergelijken met het - ongetwijfeld met militaire discipline georganiseerde - proces in Israël, waar de regering ook heeft besloten persoonsgegevens met de fabrikant te delen. Maar waarom we zo ver bij de Britten achterblijven, is wel een beetje een dingetje. Ons is beloofd dat we weliswaar later dan andere landen begonnen met vaccineren, maar dat we vervolgens snel inhaalden. We houden onze adem in.

Percentage van de bevolking dat is gevaccineerd (data t/m 28 januari)

Bron: Coronavirus (COVID-19) Vaccinations - Statistics and Research - Our World in Data

Economische tol in de eurozone
Inmiddels wordt duidelijk dat de toename van de besmettingen, ziekenhuisopnames, enzovoort,alsmede de geleidelijk aanscherping van lockdown-maatregelen in Europa in het vierde kwartaal vorig jaar, een economische tol beginnen te eisen. Wel moet gezegd dat die tol vooralsnog veel minder groot is dan in het voorjaar van 2020.

In Duitsland verzwakte de Ifo-index die het ondernemersvertrouwen meet in januari. Alle onderdelen daalden. In ons eigen land verbeterde het ondernemersvertrouwen in de industrie juist iets in januari, vooral door toedoen van de elektrotechnische industrie en machinebouw. Dat is bemoedigend ,omdat we in veel landen zien dat bedrijven actief zijn in het aanscherpen van hun verdienmodellen en daartoe investeren. Vooral in digitalisering. De cijfers van het ondernemersvertrouwen zijn hiermee consistent.

In Duitsland kreeg ook het consumentenvertrouwen een knauw in de laatste maand. Volgens het persbericht van GfK is vooral de koopbereidheid fors gedaald naar 0,0 in januari, van 36,6 in december 2020 en 55,5 in januari 2020. Aangezien de strenge lockdown in Duitsland wordt verlengd, ligt een duidelijke verbetering waarschijnlijk niet direct in het verschiet.

In ons eigen land laat vooral de strenge lockdown vanaf medio december sporen na. De omzet van de detailhandel lag in december 3,1% lager dan een jaar eerder. Dat was opvallend omdat de detailhandel, dat is inclusief online, juist erg goed had geboerd tijdens de pandemie. Consumenten hebben hun bestedingen verschoven van diensten naar dingen. Maar het lijkt erop dat de strenge lockdown juist in december de detailhandel forse schade heeft toegebracht.

Omzet detailhandel

Groei en krimp in vierde kwartaal
De Duitse economie is volgens voorlopige cijfers ternauwernood ontsnapt aan krimp in het vierde kwartaal vorig jaar. Het BBP groeide 0,1% ten opzichte van het kwartaal ervoor. Het zit er echter dik in dat de economie van onze oosterburen in het eerste kwartaal van het lopende jaar opnieuw rode cijfers gaat schrijven. Frankrijk wist niet aan krimp te ontsnappen. De strengere lockdown-maatregelen in dat land waren daarvoor ongetwijfeld verantwoordelijk. Het Franse BBP kromp met 1,3% in het vierde kwartaal.

De Amerikaanse economie deed het beter. Het BBP groeide in het vierde kwartaal in 2020 met 1,0% ten opzichte van het voorgaande kwartaal (4,0% geannualiseerd, zoals de Amerikanen het rapporteren). Ik heb al wel eerder met enig enthousiasme gerapporteerd over de ontwikkeling van bedrijfsinvesteringen of tenminste onderdelen daarvan. Investeringen in 'equipment' namen volgens de nationale rekeningen in het vierde kwartaal bijna 25% (geannualiseerd) toe.

De sterke groei wordt bevestigd door cijfers over orders en verzendingen van kapitaalgoederen. Het volgende plaatje laat de verzending van kapitaalgoederen (exclusief defensie en vliegtuigen) zien. Er is sprake van een zekere inhaalvraag, waardoor de recente cijfers wellicht iets zijn geflatteerd, maar een jaar-op-jaar stijging van 6,6% in december is niet slecht.

Duitse inflatie maakt een sprong
In Duitsland zijn volgens voorlopige cijfers de consumentenprijzen in januari fors gestegen. Op de HICP-maatstaf bedroeg de maandelijkse stijging 1,4%. Daarmee kwam de jaar-op-jaar stijging uit op 1,6%. Dit is minder schokkend dat het lijkt. Onze oosterburen hadden medio vorig jaar de BTW tijdelijk verlaagd.Het 19%-tarief werd verlaagd naar 16% en het 7%-tarief naar 5%.

Het doel van deze maatregel was om de bestedingen een impuls te geven. In januari gingen de tarieven weer omhoog. Verder stegen ook de tarieven op CO2-uitstoot. Nu ook Duitsland in een strenge lockdown is en de koopbereidheid volgens de maatstaf van het consumentenvertrouwen is gedaald, gaat de BTW-stijging dit jaar de consumptie ongetwijfeld onder druk zetten. Voordat de BTW-verlaging inging in juli 2020 bedroeg de HICP inflatie 0,8%. Daar zijn we in een keer fors overheen gesprongen.

Han de Jong

Han de Jong is voormalig hoofdeconoom bij ABN Amro en nu onder andere huiseconoom bij BNR Nieuwsradio. Zijn commentaren zijn ook te vinden op Crystalcleareconomics.nl

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.