Agrifoto

Opinie Gerard Ros

Complotten rond bodem brengen geen oplossingen

29 Januari 2021 - Gerard Ros - 24 reacties

Het boerenland is uitgemergeld. De bodems zijn uitgeput. Het boerenland is er slecht aan toe. En de schuldige is ook bekend: de intensieve landbouw. Want daar wordt gebruik gemaakt van kunstmest, daar worden dieren in een hokje gestopt en daar wordt veelvuldig gebruik gemaakt van pesticiden. De aarde gaat kapot en de landbouw is fout. En wie verantwoordelijkheid neemt, krijgt schuld.

De uitzending van Zembla over 'Het excuus van de Boerenleenbank' schetst hiermee een wereldbeeld waar niemand blij van wordt. In korte en aansprekende beelden wordt een beeld geschetst van de kwaliteit van de Nederlandse landbouwbodem, het desastreuze landbouwsysteem en de rol van financiële instellingen.

Boeren zitten klem
Al luisterend kom je als kijker in de verleiding om bovenstaand wereldbeeld over te nemen. Wetenschappers, economen en gangbare en biologische boeren laten namelijk via concrete voorbeelden en met beeldend taalgebruik zien dat het huidige landbouwsysteem niets anders kan dan de bodem uit te mergelen en deze te vernietigen.

Het lijkt bijna alsof alle gangbare boeren financieel zo klem zitten dat ze niets anders kunnen dan produceren en vervuilen. Dat zij alleen rendabel kunnen zijn door het gebruik van kunstmest, drijfmest, en pesticiden te maximaliseren. En daarin worden ze dan ook nog eens gestimuleerd door de hele keten, in het bijzonder door de banken.

Wereldbeeld een karikatuur
Ik weiger om dat wereldbeeld over te nemen. Het is mij te deprimerend en het doet geen recht aan de werkelijkheid. Het is een karikatuur. Een karikatuur van de landbouw, van het vakmanschap van de ondernemers, en van de kwaliteit van bodem. Het doet mij denken aan de wijd verspreide complottheorieën over het ontstaan en de verspreiding van Corona.

Het hierboven geschetste beeld lijkt ook zo'n voorbeeld van een complottheorie: er is een kleine groep organisaties die schade berokkenen aan het milieu en een groot deel van de bevolking. Feiten worden genegeerd, en individuele ervaringsverhalen en mooie beelden worden geïntegreerd in een goed lopend verhaal, waardoor je als kijker geen enkele andere conclusie kan trekken als "Verhip, het gaat echt mis". Zien luisteraars en kijkers echter dat hiermee de kleurrijke werkelijkheid wordt versimpeld tot een eenvoudig zwart-wit beeld?

Meest vruchtbare bodem van Europa
In een eerdere serie artikelen heb ik laten zien dat de kwaliteit van onze landbouwbodems optimaal is voor een duurzame landbouwproductie. We hebben nog steeds de meest vruchtbare bodems van Europa. Ik spreek dagelijks adviseurs en boeren die zich inzetten om de kwaliteit van de bodem te handhaven en te verbeteren.

Zij zorgen voor voldoende organische stof om het bodemleven te voeden, de bodemstructuur te verbeteren en de voedingstoestand van de bodem te verbeteren. Zij denken na over een gevarieerd bouwplan om biodiversiteit en oogstzekerheid te bevorderen en gebruik van pesticiden te verminderen. Zij denken voor hun mestplan na over de juiste timing, de juiste toedieningstechniek, en de juiste meststof om verliezen naar het milieu te voorkomen en wel voldoende voedsel te produceren.

Biodiversiteit vergroten
Zij passen hun management aan op de natuurlijke vruchtbaarheid van de bodem. Ze bewerken en bekalken de bodem om deze weer optimaal te maken voor zowel gewasproductie als het bodemleven. Er zijn duizenden boeren die via het Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer extra stappen zetten om de biodiversiteit te vergroten, de verliezen van nutriënten te beperken, en weidevogels en planten en dieren in de sloot te stimuleren.

Ik ken ook voorbeelden waar weidevogels liever foerageren op landbouwpercelen dan op nabijgelegen natuur, juist omdat de landbouwbodem zoveel regenwormen bevat. En vanuit deze kennis en ervaring, ben ik het serieus oneens met het wereldbeeld dat geschetst wordt in de uitzending van Zembla. Dat wereldbeeld doet geen recht aan de huidige landbouwpraktijk en ook niet aan de inzet en motivatie van boeren om goed voor hun bodem en leefomgeving te zorgen. En het stimuleert hen al helemaal niet om wel te gaan veranderen.

Omgeving niet meekrijgen
Zijn er dan geen problemen met ons huidig landbouwsysteem? Jazeker, die zijn er. Ook voor boeren die willen overschakelen naar een ander type bedrijfssysteem en daar hun omgeving niet in meekrijgen. Maar die problemen liggen niet in de landbouwbodem. En ja, ons landbouwsysteem is in transitie naar nieuwe vormen van kringlooplandbouw, regeneratieve landbouw, en natuurinclusieve landbouw.

En ja, ook banken spelen hierin een rol evenals overheden, ketenpartijen en uiteindelijk ook de consument. Omdat we met elkaar vinden dat landbouwers niet alleen meer voedsel moeten produceren, maar ook moeten bijdragen aan de opgaves voor klimaat, water, en natuur. Omdat we de aarde niet alleen maar willen beheren maar ook willen bewaren voor de toekomstige generatie.

Inspiratie bieden
Complottheorieën brengen geen oplossingen. En ze stimuleren betrokken boeren, banken en ketenpartijen ook niet om mee te doen. Focus daarom op de goede voorbeelden die er legio zijn. Biedt inspiratie, geef hoop en stimuleer de ontwikkeling van nieuwe vormen van landbouw. Betrek alle partijen bij de realisatie van dit inspirerend toekomstbeeld. Zonder de boeren gaan we het niet redden. De gewenste transitie wordt in mijn ogen pas een succes als we hen - met hun kennis van en liefde voor de bodem en hun bedrijf - serieus nemen.

Gerard Ros

Senior projectmanager in bodem, water en landbouw bij het Nutriënten Management Instituut (NMI).

Meer over

Gerard Ros
Reacties
24 reacties
Abonnee
SjefO 29 Januari 2021
Dit is een reactie op het Boerenbusiness artikel:
[url=https://www.boerenbusiness.nl/column/10890826/complotten-rond-bodem-brengen-geen-oplossingen]Complotten rond bodem brengen geen oplossingen[/url]
Zembla, toevallig NOS ?
Het is gewoon heel lastig om als sector voor het voetlicht te krijgen dat de Nederlandse landbouw de meest schone en duurzaamste landbouw ter wereld is.
Ministerie ,de publieke zenders en linkse partijen enzovoort zijn continu bezig de agrarische sector in een verkeerd daglicht te zetten en daarbij is alles geoorloofd
Hier is eenvoudig gezegd niet tegenop te boksen.
Een absolute must voor de toekomst is een vak minister iemand die sturing kan geven aan zijn ambtenaren (nu is het andersom)
Een minister die vanuit de praktijk de WUR zijn/haar werk/onderzoeken laat doen (nu is het andersom)
Abonnee
jan veltkamp 29 Januari 2021
Heb het programma ook gezien, gewoon stemming makerij. Een loonwerken die mest injecteert. Dat dit alleen in NL verplicht is en in Duitsland zelfs verboden wordt er niet bij verteld. Dan een biologisch bedrijf met heel veel nesten van huiszwaluwen. Dat komt omdat er zoveel vliegen zijn. Het is geweldig, er wordt zelfs een zwaluwdeskundige bijgehaald. Maar de hygiene dus navenant. Ik denk dat de meeste mensen daar geen melk van lusten maar dat laten ze dan weer niet zien.
Het gevaarlijke hiervan is dat niet de regering de baas is maar dat programmamakers veel meer invloed hebben op het publiek dan beleidsmakers. Beleidsmakers daar kun je al of niet op stemmen, op programmamakers niet. Dus een totaal ondemocratisch iets. Trump is niet ten ondergegaan aan zijn landbeleid maar afgemaakt door de media. Ook in de VS is de media dus de baas. Gevaarlijke ontwikkeling dat laten ook de rellen in NL van de afgelopen dagen zien. Via de media worden de rellen georganiseerd en diezelfde media dit er niks tegen. Ook de boeren worden door de media in de zeik gezet. Media, gevaarlijke ontwikkeling.
ruud hendriks 29 Januari 2021
Het beeld was een totaalbeeld, de individuele initiatieven kwamen inderdaad niet naar voren, en die zijn er zeker ook.
Het totaalbeeld van teruglopende kwaliteit is echter herkenbaar en kan niet worden veranderd door te benoemen op welke plekken het dan wel goed gaat. In de Flevopolder ,waar ik nu 25 jaren werk, gaat de teruggang meer dan gemiddeld snel. Waar dat de eerste 10 jaren dat ik daar was werd ontkend, wordt dat nu erkend en is het in studiegroepen meer de vraag hoe het om te buigen is.

De wormenstand is drastisch teruggelopen. Dat is een slecht signaal omdat waar wormen minder worden het hele microleven ook minder wordt, en daarmee de weerbaarheid en de klimaatbestendigheid van de grond. Grutto's gaan tegenwoordig merkbaar eerder dan vroeger terug naar Senegal (wat daar de rijsttelers helaas ook nog in de wielen rijdt).

De kaartjes van de ondergrondschade in Nederland spreken boekdelen. Ik ben een van die bodemadviseurs en heb wel degelijk ervaren dat er een achteruitgang in bodemkwaliteit is. In een groot deel van het zandgebied is de ondergrond vast gaan zitten, waardoor het graven van profielkuilen meer tijd kost (nee, niet omdat ik ouder wordt....). Ik zie daar veel percelen vol water die dat vroeger niet hadden, en ook in jaren dat er weinig winterneerslag is.

De Nederlandse landbouw is niet de meest duurzame en schone, dat wordt graag gezegd maar blijkt niet uit de cijfers. Een paar voorbeelden. Het energiegebruik per eenheid product is in 70 jaar een factor 6 gestegen en 45% van de stikstofinput via krachtvoer en mest gaat weer verloren naar lucht en water. Tot 2018 nam het middelengebruik per hectare toe. De absolute daling was te danken aan de afname van het areaal.

Samengevat, de bodemdegradatie is een gegeven, maar er zijn genoeg voorbeelden waar die trend is omgebogen. Het door Zembla geschetste beeld is nogal stevig neergezet, nog eens extra ingewreven door een bankman. De schuld- of verantwoordelijkheidsvraag is echter niet zo interessant. Het is nu zoals het is, een resultaat uit het verleden; het is vooral zaak de trend om te buigen naar behoud en verbetering en dat zo te doen dat het voor de boer ook verdiensten biedt. Dáár moet wat mij betreft het perspectief worden gerealiseerd, er zijn er genoeg die dan meteen willen instappen.
Abonnee
ander peter 29 Januari 2021
Beste Ruud,

Zoals jij het verteld vindt ik het ook eerlijker over komen. Als je zo de agrarische media volgt dan weet je (en dat merk jij dus ook) dat er juist laatse jaren veel meer aandacht voor de bodem gekomen is, omdat we merken dat er een grens bereikt is. echter wat Zembla steeds doet is het fingerpointen naar de gangbare landbouw als schuldige, en de bioboeren zijn goed. Dat is gewoon te zwart wit. Dat doet zembla steeds opnieuw. en dat is gewoon jammer!!

Voorts je opmerking over het feit dat het gwb gebruik toeneemt. Ik neem aan dat je in kg product spreekt. Dat is natuurlijk niet vreemd. Door het toelatingsbeleid worden de sterke middelen verboden en de "waterige" middelen met minder effectiviteit houden we over en die moeten we meer inzetten. Logisch dat de afzet in kg dan stijgt.
Ik merk het ook. Mijn vader spoot 30 jaar geleden in 3 rondes zijn bieten schoon. Nu moet ik er soms 5 x over. Dat is niet omdat ik dat zo graag wil, maar de goede actieve stoffen worden verboden. Dus ik denk dat je voor deze toename de groene partijen in Nederland mag bedanken. Jammer dat je dat op het conto van de gangbare boer schuift. Overigens zullen na het verbod op de neonics de kg actieve stof in de bietenteelt nog meer toenemen. Rara wie heeft is daar verantwoordelijk voor of met zembla te zeggen wie is daar schuldig aan.....

kan je misschien iets concreter worden over je opmerking dat het energie verbruik een factor 6 is toegenomen afgelopen 70 jaar per eenheid product. Ik kan mij niet precies inbeelden hoe ik dat moet zien. In algemene zin is het natuurlijk zo dat de hele maatschappij / economie meer energie is gaan slurpen, dus ook de landbouw. Maar ik zie graag een verduidelijking wat je bedoelt.
ruud hendriks 29 Januari 2021
@Jan, ik kan me wat voorstellen bij de beleving dat het negatieve zwaar is aangezet, het werd wel stevig neergezet. Mest injecteren als voorbeeld is echter geen onwaarheid. Emissievrij uitrijden en relatief scherpe drijfmest zijn een realiteit die zijn invloed heeft.
Wat ik jammer vind is dat veehouderijcollega's die een eigen weg zoeken en daar ook in slagen in dit soort discussies vaak zo negatief bejegend worden, in dit geval op een vermeende hygiënesituatie. Google op "Graasboerderij" om te weten hoe het bedrijf werkt. Het bedrijf is inmiddels voor veel boeren een inspiratiebron en consumenten nemen wél graag de producten af vanwege de goede kwaliteit. Het bedrijf heeft er zoals dat dan heet ook nog eens een prima business case aan.....
Abonnee
FB 29 Januari 2021
Als ik een voorbeeld uit de Zembla uitzending mag halen, een mevrouw krijgt een stronk spruiten in haar groent pakket en is verbaast dat spruiten zo groeien. En dat soort mensen wil mij vertellen hoe ik moet boeren! Dit geeft volgens mij de situaties goed weer, ze hebben de klok horen luiden maar weten niet eens dat hij een klepel heeft laat staan waar hij hangt!
michiel korthals 29 Januari 2021
Ros: complottheorie? Volgens mij andere waarden dan de uwe, ander perspectief. Natuurlijk is het zo dat veel boeren zich heel ijverig inzetten voor hun bedrijf en voor de bodem. En dat drijfmest door overheid verplicht is. Als lid van een commercieel bedrijf mag je boeren niet afvallen. Maar de rapporten van ecologen als Wim van der Putten en Franziska de Vries, en RLI liegen er niet om: langdurig gebruik van kunstmest en pesticiden geeft wel op korte termijn hoge opbrengst, want de wortels maakt het niets uit waar de voeding vandaan komt, maar het bodemleven, en daarmee waterretentie, opname van kunstmest verdwijnt etc en lekt weg in grondwater en lucht. Op de lange termijn is het over met hoge opbrengst. Daar komt nog bij dat Co2 opname, gegeven het feit dat 60% van t land in boerenhanden is, een plicht is, en die verdwijnt met levenloze bodem. U heeft de langetermijn plicht de boeren goed te helpen en niet naar de mond te praten. Dat doet u nu niet. (ik ben zelf kleine akkerbouwer en hoogleraar filosofie en kan veel meer referenties geven).
Abonnee
andere peter 29 Januari 2021
michiel korthals schreef:
Ros: complottheorie? Volgens mij andere waarden dan de uwe, ander perspectief. Natuurlijk is het zo dat veel boeren zich heel ijverig inzetten voor hun bedrijf en voor de bodem. En dat drijfmest door overheid verplicht is. Als lid van een commercieel bedrijf mag je boeren niet afvallen. Maar de rapporten van ecologen als Wim van der Putten en Franziska de Vries, en RLI liegen er niet om: langdurig gebruik van kunstmest en pesticiden geeft wel op korte termijn hoge opbrengst, want de wortels maakt het niets uit waar de voeding vandaan komt, maar het bodemleven, en daarmee waterretentie, opname van kunstmest verdwijnt etc en lekt weg in grondwater en lucht. Op de lange termijn is het over met hoge opbrengst. Daar komt nog bij dat Co2 opname, gegeven het feit dat 60% van t land in boerenhanden is, een plicht is, en die verdwijnt met levenloze bodem. U heeft de langetermijn plicht de boeren goed te helpen en niet naar de mond te praten. Dat doet u nu niet. (ik ben zelf kleine akkerbouwer en hoogleraar filosofie en kan veel meer referenties geven).
Daarom is het zo jammer dat een deel van het politieke spectrum de helft van de dieren weg wil uit Nederland. Waar moet ik dan als iets minder kleine akkerbouwer in een vee-loos gebied mijn mest dan vandaan halen? Ben het namelijk met u eens dat te veel kunstmest niet goed is voor de grond maar ik ben bang voor de vee-loze toekomst die diverse ngo voor ogen hebben. Overigens heb in niet de indruk dat dhr Ros voor een levenloze bodem is. Dat maak ik niet op uit zijn stuk.
Gerard 29 Januari 2021
Beste Michiel,
Dit artikel is geen pleidooi voor een ongebreideld gebruik van kunstmest, en al helemaal niet bedoeld om eenzijdig te zijn. Ik betwijfel of onze waarden zo heel ver uit elkaar liggen. Deze blog is wel een pleidooi voor een eerlijk verhaal over zowel kunstmest als ook de inzet van boeren.
De uitzending van Zembla, als ook de studie van het RLI, missen het landbouwkundige interpretatiekader en zijn sterk gebiased op negatieve feiten. En dat is jammer, want juist in deze sector ligt de kracht om te vernieuwen. In andere artikelen wordt dat ook concreet gemaakt; ik ondersteun die transitie volledig. Een transitie naar een landbouw die rekening houdt met de draagkracht van de leefomgeving. Maar ook een landbouw die optimaal gebruik maakt van de bodem als ook dierlijke mest en kunstmest (zie bijv. Ros en de Vries, 2020). De studies van Franciska en Van der Putten ondersteunen dit met nieuwe inzichten over de rol van het bodemvoedselweb. En dat is een verhaal dat inspiratie biedt, veel meer dan de negatieve framing die de basis is van deze uitzending. Een positieve blik naar voren, met respect voor betrokkenen is veel stimulerender dan een negatieve blik naar het verleden.
Abonnee
Haarlemmermeer 29 Januari 2021
De bias was zo sterk dat de reden van omschakeling opzettelijk werdt vermeden, nl een overschot aan bio melk. Ook de drijfmest toepassing werd niet toegelicht.
Zembla is een aanfluiting.
Roy 29 Januari 2021
Zembla is corrupte linkse media. Beeldjes en fragmenten achter elkaar monteren, eng muziekje eronder en lekker het Groenlinks ideaal beeld uitdragen.
Abonnee
Kjol 30 Januari 2021
Wat willen ze nu eigenlijk bereiken? Alle boeren weg en voedsel importeren? Ik zie niet echt het voordeel voor het milieu als totaalplaatje...
Koos 30 Januari 2021
Zou het voor wetenschappers als Gerard Ros, en degene die in Zembla aan het wormenspitten was, niet interessant zijn om de handen ineen te slaan? Deskundigen die elkaar tegenspreken, daar heeft de gewone burger niets aan. Het ware beter als ze in een gezamenlijk spitproject op veel verschillende plekken, trachten tot waarheidsvinding te komen. Zijn er nu eigenlijk veel of weinig wormen en andere organismen. Eerst de feiten vaststellen, dat moet voor deskundigen toch interessant zijn? Of er een partij is die daarbij zijn gezicht verliest, boeit niet zo. Dan hebben we een objectieve basis waarmee we verder kunnen.
Nog twee korte opmerkingen: de term "landbouwkundig interpretatiekader" is voor mij te moeilijk, dan wordt het betoog me te mistig.
En het stoorde me een beetje dat er een complottheorie werd gesuggereerd. Dat lijkt me ongefundeerd.
ruud hendriks 31 Januari 2021
"De koe in de kont kijken" heeft alleen nut als het wakker schud. Ik denk dat er al wel veel mensen/boeren wakker zijn en ervaren dat het landbouwsysteem over de grens is gegaan. Dat deed Mansholt zelf al op latere leeftijd begin jaren '70. Het is nu vooral de vraag hoe we de transitie die hij eigenlijk al nodig achtte vorm geven. De boeren weg is geen optie, is niet de wens, is niet nodig. Andere waarde toekennen wel. Met andere woorden de rol van landbouw wordt naast voedselproductie ook het leveren andere diensten. Koolstofopslag, landschap, recreatiewaarde, wateropslag. Maakt niet uit wat, als het maar wel onderdeel van het verdienmodel van de boer is.
Het schaalvergrotende exportgerichte landbouwsysteem zal niet blijven. We beleveren 6% van de wereldmarkt. Ongeveer de helft van het voedsel gaat via de wereldmarkt, de andere helft is lokaal, dus we leveren 3% van de wereldvoedselproductie. Die op het moment voor 30% of of meer verloren gaat, dus met het beperken van 10% van het verlies is de hele Nederlandse bijdrage al opgevangen. Het is maar net vanuit welke optiek je kijkt of iets groo of klein is.

Nog even die wormen: ik graaf nu een jaar of 30 in landbouwbodems. Getalsmatige onderbouwing helpt misschien, maar ik heb in de praktijk ervaren hoe de structuur terug loopt, bodemleven (wormen) afneemt, de ondergrond vast is gaan zitten en veen inklinkt. Niet overal, maar wel op heel veel plekken. Daar waar de wormen dan ineens massaal en verstorend optreden (kalkrijke klei) is het vooral een signaal van onbalans, is het een soort van de vele die er zijn die zijn kans schoon ziet.
Abonnee
caiptan gone 31 Januari 2021
zelf heb ik op kalkrijke klei last van die verkeerde wormen sinds ik mest moet injecteren, daarvoor nooit problemen en sinds ik gestopt ben met mest injectie geen problemen meer met mijn structuur.
Abonnee
Sjekkie 31 Januari 2021
Je kan wel 30 jaar in de grond graven.

Wel eens gehoord van in cultuur brengen van een bodem ?

Ik bedoel je moet het bewerken en er voedsel op verbouwen.

Het begint weer naar idealisme te stinken
ruud hendriks 31 Januari 2021
@ Sjekkie. Misschien heb ik het niet goed geschreven. Dat graven doe ik juist samen met boeren die meer willen weten van hun bodem omdat ze die beter willen bewerken om hem vitaal te houden. Morgen weer 2 groepen. Digitaal. Ook leuk, maar toch balen. In het veld is het een stuk beter te ervaren. Iedereen profielkluiten mee nemen van het eigen bedrijf en op het gastbedrijf een profielkuil graven. Waardevolle ontdekkingsmomenten.
Abonnee
Vrij grof 31 Januari 2021
Ja Ruud , in 70 jaar tijd een factor 6 meer energie gebruiken.
Kijk maar in de spiegel want ik denk dat dat een algemeen beeld is van een ieder die werkt .
Bij ons is het probleem dat de arbeid te duur is en zal in 70 jaar een factor 15 of misschien wel factor 20! omhoog is gegaan en ook die van de dieselprijs is denk ik ook wel 15 x duurder zijn dan 70 jaar geleden.
Dus even achterom kijken en zie hoe het algemeen is. Geld ook voor de Zembla stakkers , die hebben ook hun terras en oprit waarschijnlijk dichtgeklinkerd.
Abonnee
Vrij grof 31 Januari 2021
Neemt niet weg dat we wel allert en ermee bezig moeten zijn .
De bodem moet nog eeuwig mee en korte termijn gewin is verlies.
kees 1 Februari 2021
zelf denk ik dat het komt door te zware machines te veel rooivruchten in het bouwplan beregenen maar ook hebben we de laatste jaren geen vorst meer en ook het gebruik van vloeibare mest is een probleem
Frosty 1 Februari 2021
al eens gedacht waarom de intensieve landbouw de schuld zou zijn? ik denk van niet.
geef de boer een deftig inkomen met gangbare basis vruchten en de intensitief neemt van zelf af.
de boeren werden en worden in de hek geduwd en kunnen voorlopig niet anders
ruud hendriks 1 Februari 2021
Wanneer de productprijzen niet stijgen worden boeren tot meedoen in de ratrace, tot intensivering gedwongen. Dan is er voor slechts een beperkte groep ruimte om anders te werken. Als de prijs die de consument betaald als gevolg van de wereldmarkt niet direct te beïnvloeden is en de supermarkten dat ook niet oppakken, dan moeten we in Nederland op een ander manier gaan betalen voor bodemzorg. Betaling voor 'diensten'. Verdienmodel.
Abonnee
epv 1 Februari 2021
Ruud Jij noemt het diensten. maar is dat zo? Het is verkapte subsidie wat nooit standhoudt. Al aan zoveel projecten mee gedaan in het verleden, bij de start een leuk verdienmodel, bij de eerste evaluatie al veel minder en bij de tweede geen droog brood meer voor de boer. Maar de afgevaardigde voor de organisatie verdiend elk jaar gewoon zijn salaris met inflatie correctie. Groene en blauwe diensten zonder 10 jaar garantie voor het verdienmodel met inflatie correctie is je eigen voor de gek houden.
bblogic 1 Februari 2021
Die zogenaamde achteruitgang van de bodem herken ik absoluut niet. En wat je moet doen om de bodem gezond te houden kent iedere gangbare akkerbouwer:

- Structuur goed houden. Geen gemodder op natte grond.
- Goede vruchtwisseling, met ook wat graan erbij, of korrelmais.
- Bemesten met drijfmest, aangevuld met kunstmest.
- De ph op peil houden.
- Indien mogelijk groenbemesters gebruiken.

Met dit soort algemeen bekende gangbare landbouwpraktijken is de bodem in topconditie te houden. Als er al problemen zijn dan is dat door te lage bemestingsnormen opgelegd door zogenaamde deskundigen.
U kunt niet meer reageren.

Meld je aan voor onze nieuwsbrief

Schrijf je in en ontvang elke dag het laatste nieuws in je inbox

Bel met onze klantenservice 0320 - 269 528

of mail naar support@boerenbusiness.nl

wil je ons volgen?

Ontvang onze gratis Nieuwsbrief

Elke dag actuele marktinformatie in je inbox

Aanmelden