Beter Leven-keurmerk neigt naar 'alles of niks'

Het Beter Leven-keurmerk (BLK) in de varkenshouderij geeft met de aanduiding van sterren het niveau aan van dierenwelzijn. Ondernemers die extra investeren in dierenwelzijn ontvangen hiervoor een meerprijs voor het big of vleesvarken. Maar ondanks het optimisme bij veel varkenshouders, zijn er ook zorgen over de praktische implementatie van het systeem.  

De afgelopen periode heb ik ondersteuning mogen geven bij de ontwikkeling van een kostprijsmodel voor een ketenconcept met het BLK 1 ster. De uitkomst bepaalt voor een belangrijk deel de opbrengstprijs voor de varkenshouder. Het geeft een stabieler inkomen, maar vooral een eerlijke en juiste vergoeding voor de inspanningen. Met de ketenregisseur en de aangesloten varkenshouders zijn we met wederzijds respect en inbreng gekomen tot een transparant model dat recht doet aan iedereen.  

Unaniem achter ketenconcept
In diverse bijeenkomsten, verspreid door het land, is de totstandkoming en uitkomst van het kostprijsmodel besproken en toegelicht. De passie en betrokkenheid van deelnemende varkenshouders bij het ketenconcept was zeer bijzonder. Het doel om binnen het ketenconcept samen te werken aan het verder verhogen van de kwaliteit van varkensvlees, transparantie en duurzaamheid te waarborgen, met een goed verdienmodel voor de varkenshouder wordt unaniem breed gedragen.

Maar tijdens de bijeenkomsten uitten zij ook zorgen. Veelal over de aanpassingen van de eisen binnen het BLK 1 ster, die vanaf 1 januari 2025 gaan gelden. De praktische inpasbaarheid en betaalbaarheid van deze extra eisen zorgt voor twijfel bij de varkenshouders. Een groot aantal varkenshouders twijfelt over de haalbaarheid en vraagt zich af of zij na 1 januari 2025 nog wel aan de eisen van BLK kunnen voldoen. Wat betekent dit voor het aanbod van varkensvlees voor het BLK in de toekomst?

In welke mate stijgt de kostprijs door de extra eisen? Het is lastig om hier antwoord op te geven. Voor het ene bedrijf zijn de noodzakelijke aanpassingen beperkt, het andere bedrijf moet zeer forse ingrepen doorvoeren. Het roepen van een gemiddelde kostprijsstijging voegt in mijn ogen dan ook weinig toe. Zowel voor het ene bedrijf als het andere bedrijf is de uitkomst anders dan het gemiddelde. 

Puntensysteem introduceren
Het legt wel direct een aantal weeffouten in het BLK bloot. In de beoordeling of een bedrijf voldoet aan de eisen van het keurmerk is het 'alles of niks'. Dit doet geen recht aan het feit dat bedrijven in de loop van de jaren ontwikkeld en verbouwd zijn. Een nieuw te bouwen stal kan eenvoudig voldoen aan nieuwe eisen. In een bestaande stal zijn aanpassingen vaak minder eenvoudig door te voeren, met kapitaalvernietiging tot gevolg. De 'alles of niks'-benadering sluit goedwillende ondernemers uit. Een introductie van een puntensysteem biedt dan voordelen. Een vereist niveau aan punten, dat in de loop van de jaren stijgt of direct geldt bij nieuwbouw, geeft u de mogelijkheid om via maatwerk stapsgewijs de huisvesting aan te passen. Hierbij kijkend naar de toekomst van het ketenconcept.

Wie heeft de regie?
Een andere vraag is wie nu eigenlijk de regie heeft over de inhoud en de eisen van het keurmerk. De stap om te komen van 'wie betaalt, bepaalt' naar 'wie bepaalt, betaalt' lijkt niet op te gaan. De balans van enerzijds praktisch haalbare eisen voor de varkenshouder en anderzijds betaalbaar varkensvlees voor de consument lijkt gemist te worden. De supermarkten kunnen vrezen voor lege schappen met varkensvlees in het BLK 1 ster en varkenshouders gaan met tegenzin weer produceren voor de gangbare wereldmarkt. Wie zijn de verliezers in dit scenario? Dit moet het moment zijn dat collectief de regie van ketenconcepten gepakt wordt en op de juiste plek in de keten komt te liggen. 

Vertrouwen in de toekomst
Gesprekken over het kostprijsmodel met de ketenregisseur, retail en varkenshouders geven mij vertrouwen dat ieder zijn verantwoordelijkheid neemt. Om de juiste afweging te maken tussen wensen van de consument en de markt, de praktische haalbaarheid van nieuwe concepteisen én een goed verdienmodel voor de varkenshouders. Nu is het moment voor de varkenssector en de ketenpartijen om de weeffouten aan te pakken en antwoord te geven op de vragen die er liggen. Alleen dan zijn we samen winnaar. Alleen dan hebben het BLK en de ketenconcepten een toekomst. Anders moeten we vrezen voor een verleden tijd. 

Frank Steenbreker

Frank Steenbreker is senior Bedrijfsadviseur Varkenshouderij bij ABAB Accountants en Adviseurs. Vanuit een economische bril laat hij in zijn columns regelmatig het licht schijnen op ondernemersdillema’s in de varkenshouderij.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.