Britse aardappelareaal voorbode West-Europa?

Al enige tijd vind ik de ontwikkeling van het aardappelareaal in het Verenigd Koninkrijk intrigerend. Want Britse akkerbouwers keren de aardappelteelt steeds vaker de rug toe. Is het Britse aardappelareaal een voorbode voor wat er in West-Europa gaat gebeuren? 

Neem nu het Britse areaal van dit jaar, wat is uitgekomen op een absoluut dieptepunt van 111.000 hectare. Een daling ten opzichte van de de twee voorgaande seizoenen van maar liefst 10.000 hectare. Twintig jaar terug kwam het areaal nog uit op ruim 135.000 hectare. Ondanks de professionalisering van de teelt en de directe lijnen met de afnemer, brengen de aardappelen kennelijk niet genoeg geld in het laatje.

Is deze teruglopende trend in de Britse aardappelteelt nu ook een blauwdruk voor de teelt in West-Europa? In West-Europa worden de teelt en de afzet, oftewel de contractafspraken, steeds strakker vormgegeven. Voor telers wordt het zo steeds lastiger om voordeel te hebben van mogelijke reuring op de aardappelmarkt. Neem alleen al oogstjaar 2012 in het Verenigd Koninkrijk, als voorbeeld. In dat jaar verzoop een deel van de aardappeloogst, wat uiteindelijk de opmaat is geweest voor de forse areaal inkrimping.

Telers konden vanwege contractverplichtingen nauwelijks gebruik maken van de hoge marktprijzen, terwijl er voor dikke prijzen aardappelen uit onder meer Nederland en België de Britse fabrieken binnen werden gereden. Vooral afgelopen jaar was de situatie andersom: het deel(tje) vrije aardappelen bracht bij lange na niet de kostprijs op. 

De maat lijkt voor veel bedrijven vol te zijn. Het gaat niet alleen om de kleine telers die opgeven. Grote bedrijven hebben de laatste jaren geïnvesteerd in de teelt, maar zien daar geen of te weinig voordelen meer van. Directe contracten met de afnemers, waaronder supermarkten, zorgen ervoor dat marges steeds verder onder druk zijn komen te staan.

Ook in bijvoorbeeld Nederland en België ligt een steeds groter aandeel van het areaal aardappelen in diverse vormen vast. Fritesfabrieken willen zich vanzelfsprekend zoveel mogelijk indekken om zo een stabiele grondstofstroom te hebben. Dat beperkt wel de mogelijkheden voor de telers om de krenten uit de pap te vissen als er een gat en daarmee vraag in de markt ontstaat, door bijvoorbeeld extreem weer in de Europese Unie. Sterker: als een teler zelf in de problemen komt - zoals in 2012 in Engeland -  kan het zelfs geld kosten. Het uiteindelijke risico blijft immers voor de teler.

Vraag is dus wie - als het overgrote deel van het areaal aardappelen wordt vastgelegd - vult de gaten in een markt als er vraag is?  Echt vrij telen wordt een lastig verhaal, aangezien in een oogstjaar als in 2014 het gemiddelde niet boven het 5 euro per 100 kg niveau uitkomt. Terwijl in een jaar met een tekort, zoals in 2012 door Engeland, de laatste aardappelen worden verkocht voor 35 euro per 100 kg. Uiteindelijk ontkomt de aardappelteler er niet aan om afspraken te maken met zijn afnemer. Maar daarbij moet eigenlijk het streven zijn om een deel volledig vrij te houden.

Volledig vrij is: het niet al het op voorhand in handen geven van je product bij de afnemer om later de prijs te bepalen. Met deze manier van werken valt er nog wat te halen in een markt, waarvan de werking steeds verder lijkt af te nemen. Een markt waarin het moment van verkoop bepalend is voor een prijstechnisch slecht, gemiddeld of goed jaar vergt van de teler wel enig inzicht van de markt. Een paar stalen zenuwen zijn overigens ook niet verkeerd.  

Krijgen we in Nederland ook een beweging zoals in Engeland, waarbij boeren de aardappelteelt de rug toe keren? Op de kleiteelt zien we deze trend voorzichtig zijn intrede doen. De kostprijs is te hoog, de saldo’s te laag en de risico’s te groot. Steeds vaker zien we DCA-klanten overstappen op pootgoed of biologische teelten. Is het een trend of slechts een tijdelijke beweging? De tijd zal het leren.

Edwin Burgers
Directeur van DCA Groep
 

Edwin Burgers

Edwin Burgers is directeur van DCA Group, wat zich richt op market consultancy en risicomanagement voor agrarisch ondernemers en de agribusiness. Hij is tevens regelmatig te zien in de marktupdate over de aardappelmarkt.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.