Buitenwereld aan centrale banken: ‘Ik geloof je niet’

Geloofwaardigheid van de buitenwereld is het meest waardevolle bezit van een centrale bank. Het is een soort goodwill die niet op de balans te vinden is.

Geloofwaardigheid is voor een centrale bankier zeer waardevol. Hoe geloofwaardiger een centrale bank is, des te effectiever haar beleid. Bij hoge geloofwaardigheid hoef je als centrale bank bijvoorbeeld minder daadwerkelijk uit te voeren om het gewenste resultaat te bereiken, bijvoorbeeld inflatie omlaag knuppelen. Als een geloofwaardige centrale bank zegt dat de inflatie op termijn meevalt, dan is de kans klein dat bedrijven - anticiperend op hoge inflatie - alvast de prijzen verhogen of vakbonden hogere looneisen stellen. Bij een lage geloofwaardigheid sta je als een centrale bank al bij voorbaat achter. Om dan bijvoorbeeld de hoge inflatie terug in het hok te krijgen, moet je de rente juist extra veel verhogen om de buitenwereld te overtuigen dat het je menens is. Dat extra veel de rente verhogen kan natuurlijk economische schade opleveren.

Geloofwaardigheid in een periode van hoge onzekerheid
Geloofwaardigheid is altijd zeer waardevol voor een centrale bank. Maar zeker in een periode van hoge onzekerheid in de wereld, bijvoorbeeld over het verloop van inflatie in de jaren die komen. Ofwel: in perioden zoals nu. Hoe het met die geloofwaardigheid is gesteld, kunnen we bijvoorbeeld afleiden als we kijken naar wat een centrale bank zegt te doen en wat de financiële markten verwachten dat die gaat doen. Neem de Fed, de Amerikaanse centrale bank.

Die zegt al enige tijd dat ze de rente dit jaar gaat verhogen naar boven de 5% en die rente daar vervolgens het hele jaar op dat niveau houdt. Maar al die tijd prijst de markt een scenario in waarin de Fed weliswaar naar die 5% gaat (in de eerste helft van het jaar), maar het jaar uitluidt op 4,25%. Bijna een procentpunt verschil is nogal wat. De Fed verwacht dat de inflatie in de VS dit jaar 3,1% bedraagt; in de markt neigt de geldonwaarding meer naar ergens tussen 3,5 en 4% . Ook dan is te zien dat markt de Fed niet gelooft.

In 2024 is het inflatieprobleem verdwenen
In de eurozone verwacht de Europese Centrale Bank (ECB) dat de inflatie in 2024 weer om en nabij 2% bedraagt en het inflatieprobleem dus verdwenen is. Maar de inwoners van de eurozone verwachten dat de prijzen in 2024 én 2025 met 3% per jaar stijgen. Anders gesteld: zij geloven de centrale bank niet echt. De geloofwaardigheid van de centrale banken is in de afgelopen jaren nogal gedaald, voordat in het geval van de ECB. Een belangrijke reden daarvoor is dat ze in 2021 en een deel van 2022 de inflatie die hoog was en verder steeg, bagatalliseerden.

Het gevaar van dat alles is dat de centrale banken de neiging kunnen krijgen de rente onnodig veel te verhogen en daarmee op korte termijn voor economische schade zorgen. Of dat ze, bijvoorbeeld als de economische groei laag uitpakt, inderdaad eerder stoppen met het verhogen van de rente dan ze eerder keer op keer aangaven. Waardoor de buitenwereld kan zeggen: zie je wel, ze zíjn niet te vertrouwen. Dat hebben we altijd al gezegd. Over vertrouwen en geloofwaardigheid in de ECB gesproken: het blijkt dat niet alleen de buitenwereld er vragen bij zet, hetzelfde geldt voor het eigen personeel. Dat bleek deze week uit een onderzoek onder de werknemers van de centrale bank. Tweederde van ondervraagden zegt dat het vertrouwen in het bestuur van de bank gedaald is sinds 2019. Iets minder dan de helft zegt redelijk wat of veel vertrouwen te hebben in de leidinggevende kwaliteiten van Christine Lagarde (foto) en haar bestuur.

Werkenden niet opdraaien voor hoge inflatie
Wat zit de ECB'ers vooral dwars? De hoge inflatie en dat de ECB die niet onder controle krijgt. Met een loonstijging die lager is dan de geldontwaarding, maken ECB'ers zich zorgen over hun koopkracht. De werknemers van de ECB horen het bestuur om de haverklap, in lezingen en interviews, spreken over de noodzaak om loonstijgingen in toom te houden. Terwijl zij menen dat werkenden, inclusief henzelf dus, niet moeten opdraaien voor hoge inflatie. Veroorzaakt deels door hun eigen werkgever, als u het mij vraagt.

Edin Mujagic

Edin Mujagić is econoom en beheerder bij Beleggingsfonds Hoofbosch. Hij focust zich op de wereldwijde centrale banken, en in zijn blogs schrijft hij met name over de ontwikkelingen in rente en inflatie. Ook heeft hij diverse boeken geschreven.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.