Europese begrotingsregels steeds lachwekkender

Toen de Europese Unie te maken kreeg met de coronapandemie, werden onder meer de Europese begrotingsregels tijdelijk buiten werking gesteld. Nu de pandemie onze levens niet meer domineert, maakt de EU zich op om die regels terug te laten keren. Maar omdat de wereld in de afgelopen jaren veranderd is, aldus velen, moeten die regels ook worden aangepast aan de nieuwe realiteit. En dus kwam de Europese Commissie met een voorstel om de begrotingsregels aan te passen voordat ze in 2024 weer gaan gelden.

De Europese begrotingsregels moeten hervormd worden, omdat volgens de oude normen het tempo van schuldenafbouw niet realistisch was. Voor te veel landen geldt dat als ze zich strikt aan de regels omtrent het tempo van afbouw van te hoge schulden houden, de economieën van die landen instorten. Zo bezien is de wens een en ander aan te passen, begrijpelijk. Het voorstel van de Europese Commissie, onder aanvoering van voorzitter Ursula von der Leyen (foto), komt erop neer dat landen meer tijd krijgen iets aan hun hoge schulden te doen. In de regel krijgen de regeringen vier jaar de tijd enige progressie te maken.

Het gevaar daarbij is dat er te weinig gaat gebeuren, zeker omdat Brussel ook voorstelt dat als een land investeringen doet die passen in de energietransitie of in verband te brengen zijn met duurzaamheid er extra tijd bij komt. Ik denk dat, als dat wordt aangenomen, op alle Europese ministeries van Financiën er een afdeling komt die niets anders doet dan bij elk uitgavenvoorstel kijken 'hoe kunnen we dit zodanig omschrijven dat het bijdraagt aan de energietransitie en streven naar duurzaamheid'.

Boetes
Maar dan lees je verder en kom je echt lachwekkende zaken tegen. Bijvoorbeeld dat Brussel strenger toezicht gaat houden en desnoods boetes oplegt. Dat klinkt allemaal leuk maar de Europese begrotingsregels zijn in 2011 ook hervormd. Ook toen zou Brussel harder optreden, de Europese Commissie kreeg die ruimte. Sinds 2011 hebben vele landen die begrotingsregels keer op keer, zonder reden, overtreden, maar Brussel heeft welgeteld 0 boetes opgelegd.

In het voorstel komt er echter een nieuw wapenstok voor Brussel. Het is hier dat het voorstel écht lachwekkend wordt. Naast financiële boetes moet er bijvoorbeeld ook iets komen wat 'reputatiesanctie' heet. Ofwel: je houdt je als een euroland niet aan de regels, Brussel waarschuwt je dat je je niet aan de regels houdt, je vertelt de Commissie, op een beschaafde manier dat die zich met zijn eigen zaken moet bemoeien en dan…dan gaat Brussel dat nieuwe wapen gebruiken. Hoe? Brussel gaat de publiciteit opzoeken, in gesprek met het parlement van het desbetreffende land en gaat missies organiseren naar zo'n land.

Reputatie
In gesprek met het nationale parlement? Dat zorgt er juist vaak voor dat een land de regels overtreedt! Missies organiseren? Leuk uitstapje voor EU-ambtenaren, dat zal het zijn en niets meer. En publiciteit opzoeken? Met wat als doel? Om de buitenwereld te vertellen dat Italië of Frankrijk zich niet aan de begrotingsregels houden? En dat is níet bekend bij wie precies!? Zelfs de vogels in de lucht weten dat inmiddels! Ja, aldus Brussel, zo'n reputatiesanctie via publiciteit zorgt voor hogere rentes, want het alarmeert beleggers dat er iets aan de hand is. Nogmaals: alsof die dat al lang niet weten! 

Bovendien: als de rentes in de eurozone te veel oplopen, kan de Europese Centrale Bank (ECB) ingrijpen, die heeft onlangs juist een nieuw instrument opgetuigd, het Transmission Protection Instrument, voor precies dat doel. Met je 'beleggers alarmeren'. Brussel verliest hier het grote beeld uit ogen, namelijk dat je echt iets aan de hoge staatsschulden moet doen en niet cosmetisch. Waarom moet je er iets aan doen? Omdat te hoge schulden economische groei afremmen en het aanpakken van problemen - zoals te hoge inflatie - zeer lastig maken, want de daartoe vereiste mate van renteverhogingen kan een financiële ramp betekenen. Doordat de te hoge schulden de kwetsbaarheid van de economie en het financieel stelsel verhogen.

Edin Mujagic

Edin Mujagić is econoom en beheerder bij Beleggingsfonds Hoofbosch. Hij focust zich op de wereldwijde centrale banken, en in zijn blogs schrijft hij met name over de ontwikkelingen in rente en inflatie. Ook heeft hij diverse boeken geschreven.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.