Crises zijn kraamkamers van betere tijden

In 1932 verkeerde de wereld in een ernstige crisis. De wat sindsdien in economische geschiedenisboeken bekend staat als de Grote Depressie, was al enkele jaren aan de gang en de situatie leek hopeloos en uitzichtloos voor velen. Toen de situatie kalmeerde aan het eind van dat decennium, was de wereld onherkenbaar veranderd.

Een nieuwe wereldorde was een feit, met het Britse pond dat niet meer dé wereldmunt was en de Amerikaanse dollar die die rol overnam. Zelfs het geldstelsel was ingrijpend verbouwd. Vanaf 1931 verliet het ene na het andere land de goudstandaard, het geldstelsel waarbij de nationale munt is gekoppeld aan goud. In 1936, in september van dat jaar, zei het allerlaatste land, Nederland, definitief vaarwel tegen dat geldstelsel. In Duitsland kwam de nazi-partij aan de macht, wat de voorbode van de Tweede Wereldoorlog bleek te zijn. Aan het einde van die oorlog, in 1944, werd het geldstelsel, dat tussen 1936 en 1944 zonder anker was, verbouwd. Dat gebeurde in het Amerikaanse stadje Bretton Woods. In 1971 vond er een nieuwe verbouwing plaats, ook weer in de VS en niet ver weg van Bretton Woods. Aangezien het deze week de jaarlijkse Week van het Geld is, is het een goed moment meer over de geldhistorie te leren, dunkt me. 

Meest innovatieve decennium ooit
Terugkijkend naar die periode, zien we dat hoe ellendig de jaren dertig ook zijn geweest. De situatie leek hopeloos en uitzichtloos, maar dat is het niet geweest. De turbulente jaren brachten ook een zelden eerder geziene innovatiespurt op gang. Ja, het klinkt ongelooflijk maar toch echt waar: de jaren dertig van de vorige eeuw, het Grote Depressie decennium dus, behoort tot de meest innovatieve decennia ooit. 

Vreemd? Nee, niet echt. Wij mensen zijn bijzonder vindingrijk en dat komt echt goed aan het licht als de situatie uitzichtloos en hopeloos lijkt te zijn. Juist dan gaan wij nieuwe dingen uitvinden, aangedreven door de wens er beter van te worden. Het is waar wat de Britse zanger Billy Ocean in 1985 zong, namelijk 'when the going gets tough, the tough get going'. In moeilijke, hopeloze, tijden laten we ons van ons meest innovatieve kracht zien. De overblijfselen van dat decennium komen we tegenwoordig vrijwel elke dag tegen. De broodsnijmachine, de autoradio of de duct tape, allemaal zijn ze uitgevonden in de jaren dertig, om maar wat te noemen. 

Prille begin van betere tijden
Er ontstonden ook nieuwe kansen, ook in Nederland. Zo richtte in 1932 ene Christiaan Oolders een bedrijf dat ging bemiddelen in de valuta-, geld- en kapitaalmarkt. Toen 60 jaar later in Maastricht werd afgesproken in 1999 de euro in te voeren, zag Oolders de bui al hangen. Leuk, bemiddelen in valuta's maar wat nu, nu vele valuta's zouden verdwijnen. In 1993 ging Oolders mede daarom samen met Voogelaar & Smulders en Heijning & Broersen één bedrijf vormen. Dat bedrijf, OHV Vermogensbeheer, vierde vorige week dan ook zijn 90-jarig bestaan als een van de weinige overgebleven onafhankelijke financiële instellingen van Nederland. 

Roerige tijden gaven in het verleden altijd de aanzet tot nieuwe innovaties, brachten de vindingrijkheid in de mens naar boven en vormden zo het prille begin van betere tijden die eraan kwamen. Net als in 1932 lijkt de situatie in de wereld ook nu hopeloos en uitzichtloos, met hoge inflatie, dreigende recessie en oorlog. Maar net als in 1932 zorgt dat voor een nieuwe innovatiespurt, waar we over een niet al te lange tijd vruchten van gaan plukken. Net als toen, is de kans ook nu groot dat de wereld van de toekomst onherkenbaar is veranderd, met onder meer nieuwe geopolitieke verhoudingen en wie weet, een nieuw geld(stelsel). Als historie enigszins maatgevend is, is de wereld dan een aangenamere plek. Een van de dingen die ik me afvraag is welke voorwerpen we in 2032 dagelijks gebruiken, die hun oorsprong in dit decennium vinden.

Edin Mujagic

Edin Mujagić is econoom en beheerder bij Beleggingsfonds Hoofbosch. Hij focust zich op de wereldwijde centrale banken, en in zijn blogs schrijft hij met name over de ontwikkelingen in rente en inflatie. Ook heeft hij diverse boeken geschreven.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.