Een gratis lunch bestaat wél in de ECB-wereld

'Een gratis lunch bestaat niet', is een van die gezegdes die economen met grote regelmaat aanhalen. Wat ze daarmee willen aangeven, is dat alles wat je doet kosten met zich meebrengt. Voor niets gaat de zon op.

Om een actueel voorbeeld te geven: onmiddellijk stoppen met het kopen van de Russische olie om onze afhankelijkheid van dat land te verminderen, zo niet naar nul terug te brengen, zou als gevolg hebben dat onze energierekening fors hoger wordt. Dat zou dus de prijs zijn. Als ik een dierbare vriendin uitnodig voor een lunch, dan is dat voor haar nog steeds geen gratis lunch: zij had de tijd die ze met mij doorbracht, ook anders, wellicht productiever (maar natuurlijk niet leuker) kunnen besteden. 

Bij ECB bestaat ook gratis ontbijt en diner
Nu zou je denken dat dat principe bij de Europese Centrale Bank (ECB), bevolkt met economen, zéker bekend zou zijn. Als ik echter interviews met en toespraken van bestuursleden van de bank en ECB-besluiten lees, dan bekruipt mij sterk het gevoel dat ze bij de ECB niet alleen denken dat er niet alleen een gratis lunch bestaat, maar ook nog een gratis ontbijt en gratis diner!

Onlangs gaf een bestuurslid van de bank in een schitterende toespraak bijvoorbeeld duidelijk aan waarom de transitie van fossiele grondstoffen naar duurzamere vormen van energie gepaard zal gaan met hogere inflatie. Zij had het letterlijk over een 'lange periode van opwaartse druk op inflatie uit de energiehoek'. Daarna nam de toespraak bizarre vormen aan. Gedurende die periode moet het monetaire beleid ruim blijven om de transitie niet in gevaar te brengen!? Een instelling die de taak heeft inflatie laag te houden en vaststelt dat er een langdurige opwaartse druk op de al hoge inflatie komt, moet het beleid juist krap maken. Hoge inflatie brengt hoge kosten met zich mee. Je kunt de inflatie niet laten oplopen om zo de groene transitie te bekostigen door middel van lage rentes. Een gratis lunch bestaat niet. 

Wat doet de centrale bank?
Maar wat doet de ECB? Ten eerste de hoge inflatie nog steeds voor een belangrijk deel bagatelliseren en de definitie van 'tijdelijk' almaar verder oprekken. Ten tweede reppen over allerlei voorstellen om voor zichzelf de ruimte te creëren om dat beleid zo te kunnen voeren. Bijvoorbeeld door het streefpercentage van inflatie op te hogen. In zo'n toespraak wordt dan meteen ingegaan op de nadelen ervan, wat voor een oppervlakkige lezer voor geruststelling zorgt, omdat de ECB er niet aan lijkt te willen beginnen. Maar ondertussen gebeurt het al! De bank verwacht dit jaar 5% inflatie en in 2023 en 2024 als alles meezit rond 2%, met een grote kans op meer, en doet er nauwelijks iets tegen. 

Een ander voorstel dat in die toesprak werd aangehaald en meteen (ogenschijnlijk) afgeschoten, is om zich te focussen op inflatie zonder energie en voedsel. Bij wijze van het strooien van monetair zand in het gezicht, worden meteen problemen die daarmee samenhangen genoemd. Maar in de praktijk gebeurt dat nu al. De ECB rept al enkele jaren over onderliggende inflatie en rechtvaardigt haar acties door daarop - en niet op inflatie inclusief energie en voedsel - te wijzen. 

Terwijl de bank grote vraagtekens plaatst bij allerlei academische voorstellen die erop neerkomen dat het monetaire beleid lang - zo niet eeuwig - (te) ruim blijft, zijn die voorstellen in werkelijkheid de praktijk van alledag. Iets waardoor op termijn duidelijk zal worden dat lunch niet alleen een prijs heeft, maar dat die prijs ook erg hoog kan zijn.

Edin Mujagic

Edin Mujagić is econoom en beheerder bij Beleggingsfonds Hoofbosch. Hij focust zich op de wereldwijde centrale banken, en in zijn blogs schrijft hij met name over de ontwikkelingen in rente en inflatie. Ook heeft hij diverse boeken geschreven.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.