De grote ECB kan leren van kleine eilandnatie Samoa

Wanneer 7 september 2009 begint, begint in Samoa, een eilandnatie in de Stille Oceaan, een wel erg spannende dag. Op die dag wordt namelijk de wet die in april van het voorgaande jaar werd aangenomen, uitgevoerd. Tot 7 september 2009 reden ze op Samoa rechts. Het land besloot om vanaf 6 uur in de ochtend op 7 september 2009 echter links te gaan rijden.

De reden was vooral praktisch. Samoa koopt zo'n beetje alles in Australië, Nieuw-Zeeland of Japan. Onder dat 'alles' vallen ook de voertuigen. In alle drie genoemde handelspartners rijden ze aan de linkerkant van de weg. Het gevolg: Samoanen moeten hun auto's in de VS kopen. En die zijn duur. Door ook links te gaan rijden, kunnen de inwoners auto's uit Australië of Nieuw-Zeeland laten overkomen en worden de auto's daardoor voor de Samoanen veel goedkoper. Ook wonen er veel Samoanen in Australië en op Nieuw-Zeeland, die dan elke keer als ze over en weer vliegen even moeten wennen – en opletten! – aan welke kant van de weg te rijden.

Een goede voorbereiding
Het besluit links te gaan rijden werd niet zomaar geaccepteerd. Gevestigde belangen en gewenning – vrijwel iedereen die een auto had, had de uitvoering voor de rechterkant van de weg – leidden tot protesten en stakingen. Bijna 10% van de bevolking deed mee aan de grootste demonstratie tegen het plan. De regering zette echter door. De vrees was dat er veel ongelukken plaatsvonden bij de omschakeling. Dat is nauwelijks gebeurd en dé reden is dat de switch goed werd voorbereid.

In de maanden tussen de wetswijziging en de implementatie ervan, verbreedde de overheid de wegen op de eilanden, het wemelde van waarschuwingsborden in de bermen, op de wegen werden snelheidsbeperkende maatregelen genomen en de maximale snelheid werd tijdelijk fors verlaagd. Rondom 7 september 2009 werd een verbod op verkoop van alcohol ingesteld, het Rode Kruis legde uit voorzorg voorraden bloed aan en de regering bestempelde 7 en 8 september als feestdagen, waardoor velen vrij hadden.

Op die ochtend op 7 september 2009 klonk er om 06:00 een sirene. Iedereen die op dat moment op de weg was moest stoppen en vervolgens van weghelft wisselen. Door de goede voorbereiding verliep de ingrijpende operatie voorspoedig, zonder slachtoffers.

Voorbeeld
De Europese Centrale Bank (ECB) kan wat dat betreft veel leren van Samoa. Die bank wordt anno 2022 door de structureel veranderde inflatie-omgeving gedwongen de uitgestippelde koers te wijzigen, aangezien ze de rente al een decennium op 0% houdt en op grote schaal staats- en bedrijfsobligaties koopt. De nieuwe koers vereist echter een hogere rente en stoppen met opkopen van schuldpapier, waardoor het qua impact op de samenleving te vergelijken is met het wisselen van de weghelft.

Wat Samoa heeft laten zien, is dat zo'n grote operatie vlekkeloos en zonder al te veel schokken - op wennen aan de nieuwe situatie na - kan verlopen. Mits je een en ander goed en tijdig voorbereidt. Dat is dan ook wat de ECB moet doen. Niet de rente verhogen nu maar wél de buitenwereld voorbereiden op de nieuwe situatie, waarin de rente hoger wordt. Tijdig die wijziging aankondigen, geeft alles en iedereen de tijd daarop te anticiperen. Zodat als het zo ver is en de monetaire sirene klinkt als teken dat de rentes vanaf dat moment omhooggaan, er geen chaos ontstaat. Het alternatief is dat de ECB haar kop in het monetaire zand steekt. Dat voorkomt niet dat de koers toch moet worden gewijzigd, maar is voor de maatschappij een slechte zaak. Omdat geen voorbereiding de kans op chaos en vele slachtoffers groot maakt.

Over Samoa en opvallende wijzigingen gesproken trouwens: in 2011 was het land zat het laatste land te zijn waar Oud en Nieuw wordt gevierd. In 2011 besloot de overheid zich virtueel te verplaatsen op de wereldkaart door van de oost- naar de westkant van de internationale datumgrens te verkassen. In 2011 sloeg Samoa daarop een hele dag over: na 29 december volgde 31 december. Stoppen met opkopen van staats- en bedrijfsobligaties door de ECB moet dan ook wel kunnen. Je slaat gewoon een keer een maand over en zet dat vervolgens door.

Edin Mujagic

Edin Mujagić is econoom en beheerder bij Beleggingsfonds Hoofbosch. Hij focust zich op de wereldwijde centrale banken, en in zijn blogs schrijft hij met name over de ontwikkelingen in rente en inflatie. Ook heeft hij diverse boeken geschreven.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.