Grexit niet waarschijnlijk, risico te groot?

Het moment waarop Griekenland óf failliet zal gaan óf opnieuw miljarden euro steun zal krijgen van de andere eurolanden is aanstaande. Volgende maand moet Griekenland 1,6 miljard euro aflossen bij het Internationaal Monetair Fonds en het land heeft geen geld (in juli en augustus moet Griekenland bijna 10 miljard terugbetalen aan verschillende schuldeisers). Mist Athene te aflossing dan is het land ook formeel failliet. In de media valt, voor de zoveelste keer, te lezen dat een Grexit, het uittreden van Griekenland uit de euro, nabij is.

Stel dat Griekenland failliet gaat. Betekent dat dat het land dan ook uit de euro moet? Nee. Er is niets in het Verdrag van de Europese Unie of andere EU-regels dat zegt dat een failliet land geen euroland mag zijn. Bovendien: de facto is Griekenland al zeker een jaar failliet. Het land kan namelijk geen cent lenen op de kapitaalmarkt en is voor zijn kapitaalbehoefte volledig afhankelijk van de andere eurolanden, het IMF en de Europese Centrale Bank. Óf Griekenland echt failliet gaat, dat moet nog blijken.

Enerzijds geldt dat de andere eurolanden in principe simpelweg geen geld over kúnnen maken aan Athene. Doen ze dat wel, dan wordt voor andere eurolanden eens en voor altijd duidelijk dat ze zich nooit hoeven te houden aan de afspraken; wanneer puntje bij paaltje komt worden ze toch gered. Gezien de houding van de Griekse regering gedurende de afgelopen weken en maanden voelen de andere eurolanden niets voor het overmaken van ruim 7 miljard euro aan Athene. Zij hebben zich openlijk geïrriteerd aan de opstelling van Griekenland. Immers, waar de andere eurolanden Griekenland willen helpen, iets waarvoor ze in eigen land veel kritiek krijgen, gedraagt Griekenland zelf zich uiterst irritant om niet te zeggen puberaal.

Maar Griekenland laten vallen, dat doen de andere eurolanden ook niet van harte. Het is uiteindelijk een prestigekwestie: de euro is een politiek project, een project dat de lidstaten bindt, elkaar dan laten vallen is, hoe irritant de opstelling van Griekenland ook is, niet iets wat de andere eurolanden graag willen doen.

Terwijl het dus de vraag is of Griekenland wel of niet failliet zal gaan, lijkt een Grexit juist onwaarschijnlijk en wel om twee redenen. In de eerste plaats wíl Griekenland niet uit de euro treden, het is simpelweg niet in het belang van dat land. In de tweede plaats geldt dat de andere eurolanden, ondanks alle irritaties over Griekenland, luid en duidelijk zeggen Griekenland aan boord te willen houden. De reden is dat zij het risico niet aandurven dat het uittreden van Griekenland het begin van het einde van de euro zou kunnen zijn.

Sinds de invoering van de euro klinkt het dat de euro onomkeerbaar is. Als de eurolanden nu zouden toestaan dat een euroland de muntunie verlaat, dan zouden de financiële markten zeker weten dat die onomkeerbaarheid niets voorstelt. De markten zouden óók weten dat de eurolanden niet bereid zijn elkaar tegen elke prijs te steunen. Het risico bestaat dat er in dat geval speculatie ontstaat welk land Griekenland zal volgen. Die speculatie, denk aan scherpe daling van de aandelenkoersen en stijging van de rentes in het land in kwestie, zou een land als Portugal, Cyprus, Spanje of zelfs Italië over de rand van het ravijn kunnen duwen.

Het is niet zeker dat een dergelijk domino-scenario zich zal ontvouwen. Dat is echter, gezien vanuit het standpunt van de politici en beleidsmakers in de eurozone, niet relevant. Het punt is dat de eurozone zo’n gok niet kán nemen.

Het gevolg zal zijn dat de kans groot is dat de andere eurolanden door de knieën zullen gaan. Er doen al geruchten de ronde dat de andere eurolanden bereid zouden zijn 4 miljard euro over te maken aan Athene in ruil voor nieuwe beloftes om te hervormen. Op die manier kan iedereen de winst claimen. Griekenland omdat het hulp krijgt en de andere eurolanden omdat ze er beloftes voor in ruil hebben gekregen en het is niet 7,2 miljard waar Griekenland recht op hebt volgens eerdere afspraken. Ja het is vooral symboliek, maar in de politiek telt dat heel zwaar.

De ECB zal bij dit alles doorgaan met zijn QE-beleid en dit beleid desnoods zal uitbreiden, mocht de economische situatie verergeren. Dit is een sterke kracht die neerwaartse druk uitoefent op EUR/USD. Zodanig sterk dat elke stijging van EUR/USD, bijvoorbeeld door ontwikkelingen in de VS, per definitie tijdelijk zal zijn. Uiteindelijk komt de vraag of de euro levensvatbaar is keer op keer terug, als een soort permanent rondvliegende boemerang. Deze vraag is met betrekking tot de dollar niet aanwezig.

Om de euro te redden moet de ECB het monetaire beleid nog een zeer lange tijd zeer ruim houden en, mocht het nodig zijn, dit nog ruimer maken. Dit betekent dat de rentes in de eurozone op alle looptijden voorlopig laag zullen blijven en onder verdere neerwaartse druk zullen staan. Op de middellange en lange termijn kan dit beleid overigens juist andere gevolgen hebben voor de rentes.

Edin Mujagic
monetair econoom

Edin Mujagic

Edin Mujagić is econoom en beheerder bij Beleggingsfonds Hoofbosch. Hij focust zich op de wereldwijde centrale banken, en in zijn blogs schrijft hij met name over de ontwikkelingen in rente en inflatie. Ook heeft hij diverse boeken geschreven.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.