Krijgt Veldleeuwerik een vervolg?

Half september kwam het bericht dat Stichting Veldleeuwerik, het duurzaamheidsinitiatief voor de akkerbouw, na 18 jaar zou worden opgeheven. Een triest bericht, al wist je eigenlijk al dat het eraan zat te komen.

Veldleeuwerik werd financieel in de benen gehouden door bijdragen van deelnemende telers, maar vooral door deelnemende ketenpartijen. Deze ketenpartijen sloten zich bij Stichting Veldleeuwerik aan omdat ze een gezicht wilden geven aan hun duurzame imago, maar het had net zo goed een ander initiatief kunnen zijn.

De prijs-kwaliteitverhouding van Veldleeuwerik was voor deze partijen op dat moment goed. Op deze manier kon de stichting namelijk in de benen gehouden worden en konden telers, in groepsverband onder begeleiding, aan hun eigen duurzaamheidsplannen werken of gebruik maken van de kennisbijeenkomsten.

Meerprijs
De achterliggende gedachte bij telers, voor deelname aan Veldleeuwerik, was om een meerprijs voor het eindproduct te krijgen. In eerste instantie betaalde Cosun een beloning, maar dat geld kwam niet uit de markt. Alle bietentelers betaalden dit gezamenlijk. Een pijnlijke fout die veel kwaad bloed heeft gezet onder de niet-deelnemers. Vanaf dat moment keerden veel telers Veldleeuwerik de rug toe.

Later zijn er hier en daar pogingen geweest om bijvoorbeeld voor granen een meerprijs van de afnemers te krijgen, maar dat liep op niets uit. Men is nauwelijks bereid iets extra's te geven, dan de schamele 1% die de boer krijgt voor het aandeel graan in een verkocht broodje. Ook dat heeft Veldleeuwerik bij velen duidelijk gemaakt: voor de meerprijs hoef je het niet te doen. Waarvoor zou het dan interessant zijn om het in de lucht te houden?

Eisen
Nu het hoge woord er bij Veldleeuwerik uit is, gaat Matthé Elema als verkenner onderzoeken hoe om te gaan met de nalatenschap. Er zijn veel gegevens verzameld, er zijn deelnemers en er is een gedachtegoed. Bij de overheid werd verschrikt opgekeken dat Veldleeuwerik nu echt de stekker uit zichzelf had getrokken. Al die tijd heeft het ministerie niets concreets aan ondersteuning willen bieden. In alle rapporten over duurzaamheid wordt Veldleeuwerik continu genoemd.

Er is geen consistent beleid rond verduurzaming. Alles wat gebeurt, gaat met subsidies in een projectverband met telkens wisselende groepen en valt na 1 of 2 jaar weer uit elkaar. Daartegenover staat dat telers worden overspoeld met eisen van de retail en afnemers. Iets waarop we bepaald niet zitten te wachten. Voornamelijk omdat het veelal als onpraktisch of onrechtvaardig wordt ervaren, zoals een verbod op het gebruik van een heel aantal gewasbeschermingsmiddelen.

Breed gedragen
Ik ben ervan overtuigd dat, als Veldleeuwerik breed gedragen zou worden door de hele akkerbouwsector, het vrijwillige animo om deel te nemen en de invloed groter zou zijn. Het voordeel is niet zozeer een meerprijs, maar eenvoud en voorkomen van extra ongevraagde lastendruk. Veldleeuwerik zou kunnen functioneren in de vorm van vaste langjarige studiegroepen waarin iedereen bezig is aan duurzaamheidsopgaven te werken. Dit werkt veel motiverender en richting de afnemers kan gezegd worden dat dit het systeem is waarmee gewerkt wordt. Ze hebben het dan te accepteren. Een initiatief vanuit de telers, zonder opgelegde onpraktische maatregelen waar niemand wat mee kan.

Ook zijn we dan af van alle duurzaamheidssystematieken die de andere ketenpartijen hanteren. Niet meer diverse keren hetzelfde invullen voor verschillende afnemers, wat iedereen maar half gemotiveerd doet 'omdat het moet'. Want, duurzaamheidsopgaven blijven komen op het gebied van klimaat en milieu. Laten we hier als akkerbouwsector een oplossing voor bieden in de vorm van ons eigen duurzaamheidsinitiatief, en de eisen niet over ons heen laten komen. Laten we het zo leuk mogelijk houden.

Doeko van 't Westeinde

Doeko van 't Westeinde is akkerbouwer in Noordoost-Groningen. Hij is oud-bestuurder van het dagelijkse bestuur van het NAJK. Hij was daar portefeuillehouder Akkerbouw.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.