Bedrijfsovername: stress of succes?

Bedrijfsovername in de agrarische sector is één van de belangrijkste gebeurtenissen in het leven van een agrarisch ondernemer. Het markeert het einde, maar ook het begin van een tijdperk in het leven van de betrokkenen. In deze blog kijken we hoe een bedrijfsovername succesvol, in plaats van stressvol, kan zijn.

Veruit de meeste bedrijfsovernames in de agrarische sector spelen zich af binnen de familiesfeer. Dit betekent dat er naast financiële, fiscale en andere praktische aspecten ook sociaal-emotionele zaken een belangrijke rol spelen. Je bent zakelijk en privé sterk met elkaar verweven.

De ervaring leert dat tijdens een overnametraject de meeste aandacht uit gaat naar de eerste 3 aspecten (geld, fiscus, arbeid) en vaak niet, of te weinig, naar het laatste aspect. Toch is het de sociaal-emotionele of menselijke kant die van doorslaggevend belang is bij het slagen van de bedrijfsovername.

Stress
Ik kom vaak in situaties terecht waarbij de bedrijfsovername voor veel stress zorgt bij alle betrokkenen. De bron van deze stress ligt vrijwel altijd in een gebrekkige communicatie, karakterverschillen en/of in de toekomst- of de bedrijfsvisie. In veel gevallen is men begonnen met samenwerken, zonder zich af te vragen wat dit nou echt inhoudt en of de betrokkenen daar ook geschikt voor zijn.

Kenmerkend voor veel van deze situaties is dat de frustraties zich in de loop van de jaren ophopen en niet op een goede manier besproken en opgelost worden. Gevolg: spanningen, ruzies en conflicten. Geen goed uitgangspunt voor een succesvolle samenwerking en bedrijfsovername.

Succes
Bedrijfsovername begint dus met samenwerken. Om fiscale en financiële redenen, zeker. Laat je op dat gebied dan ook goed adviseren. Maar samenwerken is ook belangrijk om de opvolger de gelegenheid te geven steeds om meer ervaring en kennis op te doen en te laten groeien in leiderschap en ondernemerschap.

Om goed te kunnen samenwerken zul je goed met elkaar moeten communiceren. Dat is de basis, daar begint het. De kern van communicatie is luisteren. Probeer eerst de ander te begrijpen, en dan zelf begrepen te worden. Dat is de vuistregel. Begrip voor een ander kan ontstaan door goed te luisteren en dat is nog niet altijd makkelijk, zeker als emoties een rol spelen. Naast de basisvoorwaarde luisteren -voor succesvol samenwerken en uiteindelijk een succesvolle bedrijfsovername- zijn er nog een aantal handvatten welke je kunnen helpen.

Aan het begin van de samenwerking:

• Zijn beide partijen geschikt om samen te werken? Dit onderzoek je door te vast te stellen of de karakters en persoonlijkheden bij elkaar passen. Vullen de jullie elkaar aan, of werk je elkaar tegen? Onderzoek dat en wees eerlijk over de uitkomst tegen elkaar.
• Blijf in verbinding met elkaar! Communicatie is daarvoor de sleutel.
• Gaat de communicatie niet zo makkelijk? Overweeg dan de ondersteuning van een coach die jullie kan helpen.
• Spreek verwachtingen naar elkaar toe uit. Wat verwacht jij van de ander, en wat verwacht de ander van jou?
• Plan en houd regelmatig een werkoverleg;
• Maak een duidelijke taakverdeling en taakomschrijving. Leg taken desnoods in protocollen vast;  
• Ontwikkel een gezamenlijke bedrijfsvisie. Waar willen jullie over een paar jaar staan met de onderneming?
• Maak afspraken over beslissingsbevoegdheden. Wie beslist waar over en wat doe je als je het niet met elkaar eens bent?
• Evalueer de samenwerking regelmatig. Wat gaat goed, wat niet en wat kan beter?
• Zijn jullie persoonlijke en bedrijfsmatige doelen nog duidelijk en reëel? Wees eerlijk naar elkaar, vooral als het niet goed dreigt te gaan;
• Maak afspraken hoe je verder gaat als jullie samenwerking onverhoopt toch vastloopt;
• Leg de gemaakte afspraken vast, dat geeft houvast en duidelijkheid.

Als de werkelijke overdracht nadert:

• Betrek de overige gezinsleden/betrokkenen op tijd bij het overnametraject, door bijvoorbeeld regelmatig overleg te hebben. Wordt de overname gegund aan de opvolger? Welke onduidelijkheden of hindernissen moeten nog opgelost worden?
• Maak duidelijke afspraken over de rol van de overdragende partij. In hoeverre gaan zij zich nog wel/niet met het bedrijf bemoeien?

Ik zie veel situaties waarbij ouders, kinderen of andere belanghebbenden te lang blijven doormodderen. Daardoor gaat de samenwerking niet goed, met alle negatieve gevolgen van dien.

Het belangrijkste advies is misschien wel dat als de samenwerking niet goed gaat, je op tijd hulp van buitenaf inschakelt. Laat een onafhankelijke coach je helpen om zaken werkbaar te krijgen en om goede keuzes te maken. Op tijd hulp inschakelen, kan uiteindelijk veel financieel en emotioneel leed voorkomen.

Dik Veefkind

Dik Veefkind is agrarisch coach en mediator bij AgroCoach. In zijn blogs focust hij zich op de psychische uitdagingen van de boer, zoals burn-outs en bedrijfsconflicten. Ook ondersteunt hij erfbetreders in lastige situaties.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.