Een basisvergoeding naast de toeslagrechten

Al zo'n 60 jaar zijn beleidsprikkels en de advisering van Nederlandse boeren door erfbetreders en banken gericht op schaalvergroting. Daardoor zijn hun bedrijven in omvang, aantal dieren en geïnvesteerd vermogen zeer sterk gegroeid. In direct bedrijfsresultaat bleven de meeste boeren achter. 

Tot de dag van vandaag zijn premies en leveringsvoorwaarden gericht op omvang en aantallen. Meer hectares betekent meer toeslagrechten. Dat zet de wat kleinere boer, die maar net het hoofd boven water houdt, op achterstand. Hij krijgt een minimale toeslag uit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). De grotere boer krijgt gemakkelijk het dubbele, terwijl hij toch al goedkoper kan produceren. Dit systeem staat voortdurend ter discussie. Maar hoe ruim je al die ingesleten overheidsprikkels tot schaalvergroting op?

Neem de verdeling van de GLB pot grondig op de schop. Bouw de toeslagrechten in 10 jaar af naar een maximumtoeslag van €25.000 per bedrijf. Voer tegelijk met de start van de overgangstermijn een aan voorwaarden gekoppelde 'Basisvergoeding' in. Die voorwaarden voor de basisvergoeding zijn een minimale omvang en een set aan resultaatsverplichtingen. De jaarlijkse basisvergoeding is gelijk aan de maximumtoeslag - €25.000 en wordt jaarlijks geïndexeerd. 

Boeren doen vrijwillig mee doen aan de voorwaarden om de basisvergoeding te ontvangen. Doen ze dat niet, dan ontvangen ze wel de hectaretoeslag tot het gestelde maximum.

Wat zijn de voorwaarden?
Je bewerkt als boer minimaal 10 hectare als ondergrens. Dit is nodig om een bepaalde mate van minimum bedrijfsomvang te hebben om aan de voorwaarden te kunnen voldoen. Van die 10 hectare (de meeste bedrijven hebben meer dan 10 hectare in gebruik), is minimaal 5 hectare blijvend kruidengrasland.

Akkerbouwers kiezen een relevant gewas dat aan dezelfde doelen beantwoordt, namelijk het vastleggen van CO2 en het bevorderen van biodiversiteit.  Daarnaast plant en onderhoud je op je bedrijf minimaal 250 inheemse bomen en 1.000 inheemse struiken. Dat kan bijvoorbeeld door een bospartij, rijen bomen, bosplantsoen of hagen. Hiermee bevorder je eveneens de biodiversiteit en het vastleggen van CO2.  

Ook zorg je voor een overtollige waterbergende capaciteit van minimaal 2.500 m3. Bijvoorbeeld door een sloot te vergroten of een poel aan te leggen. Deze tijdelijke waterberging kan zorgen voor verlaging van de concentraties stoffen in oppervlaktewater en eventueel worden benut tijdens droge periodes. Tot slot gebruik je op je bedrijf geen kunstmest en geen chemische gewasbeschermingsmiddelen (pleksgewijs uitgezonderd), wat ook weer ten goede komt aan biodiversiteit, bodem en oppervlaktewater.

Stabiele basis gelegd
Dit kan de set voorwaarden zijn. Hiermee wordt voor een flink deel tegemoetgekomen aan doelen op het gebied van biodiversiteit, waterberging, uitstoot en afspoeling, CO2-opslag en stikstofbinding. Er wordt tegemoet gekomen aan de lagere opbrengst per hectare en een stabiele basis gelegd, waar ook kleinere bedrijven mee uit de voeten kunnen. Natuurlijk kan de basisvergoeding worden uitgebreid met specifieke landschapspakketten als botanisch hooiland, agroforestry, akkerranden of bijvoorbeeld een uitgestelde maaidatum. 

Let wel, het blijft vrijwillig. Wie niet meedoet, heeft gewoon recht op een hectaretoeslag tot het gestelde maximum. 

Kiezen voor collectieve belang
Globaal gerekend kunnen met de huidige GLB-gelden hieraan zo'n 30.000 boeren meedoen. Dat is ruim voldoende. Natuurlijk stuit dit systeem op weerstand bij boeren die verder willen met schaalvergroting en het GLB als welkome aanvullende financiering daarvan zien. Dat begrijp ik, maar ik kies voor het collectieve belang om meer Nederlandse boeren een stabiel perspectief te bieden. 

Maatschappelijke wensen veranderen snel en zijn vaak gebaseerd op stemmingmakerij en onderbuikgevoelens. Het huidige GLB systeem verdeeld subsidies zonder relatie tot het inkomen van de boer. Het ligt zwaar onder vuur en gaat steeds verder worden aangepast. Wat vinden jullie, biedt de Basisvergoeding samen met de Noordwest-Europese ketenproductie waar ik eerder over schreef ons als boeren meer perspectief en stabiliteit?

Dit artikel maakt deel uit van de contentsamenwerking tussen Boerenbusiness en Foodlog.

Boerenbusiness

Onder Boerenbusiness worden opinies geplaatst van auteurs die in principe eenmalig hun mening op Boerenbusiness.nl ventileren of van personen die liever anoniem willen blijven. Naam en woonplaats zijn altijd bij de redactie bekend.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.