Voor het eerst is Frankrijk Duitsland gepasseerd als belangrijkste afzetgebied van onbewerkte en bewerkte mest. Hoe meer fosfaat de mest per kuub bevat, hoe groter de transportafstand. Dat blijkt uit cijfers van het Nederlands Centrum Mestverwaarding (NCM).
Het grootste deel van de onbewerkte mest wordt dichtbij de Nederlandse grens in Duitsland en België afgezet, terwijl verwerkte mest met een hoog aandeel fosfaat en relatief weinig volume veel verder weg Duitsland en Frankrijk in wordt getransporteerd. Onbewerkte mest naar Duitsland betreft vooral pluimveemest, terwijl België juist onbewerkte varkensmest afneemt. Frankrijk nam vooral meer gehygiëniseerde varkensmest af.
Meer export dan noodzakelijk
Ten opzichte van 2018 groeide de fosfaatexport naar Frankrijk met 1,8 miljoen kilo, naar bijna 15 miljoen kilo. Duitsland ontving in 2019 in totaal 14,5 miljoen kilo fosfaat. Na een snelle daling in de jaren 2016-2018 als gevolg van aangescherpte Duitse mestwetgeving, nam de fosfaatexport naar Duitsland in 2019 nauwelijks meer af. België ontvangt al jaren onveranderd ongeveer 6 miljoen kilo fosfaat uit dierlijke mest.
Er is in 2019 meer drijfmest verwerkt dan er in kilo's fosfaat en stikstof aan plaatsingsruimte nodig was. De fosfaatplaatsingsruimte in Nederland werd voor 89% benut en de stikstofplaatsingsruimte voor 94%. Deze onderbenutting is al sinds 2016 gaande. De beschikbare hoeveelheid fosfaat daalde in Nederland in de periode van 2015-2019 van 194,1 miljoen kilo naar 171,3 miljoen kilo.
Mondjesmaat mineralenconcentraat
Het mestoverschot is veel kleiner dan de afzetruimte die er in Nederland is voor kunstmestvervangers, concludeert het NCM. De afzetruimte bevindt zich vooral buiten de concentratiegebieden. Afgelopen jaar werd er 2,5 miljoen stikstof aan mineralenconcentraat geproduceerd, een fractie van het totale mestoverschot, in kilo stikstof uitgedrukt is dit 60 miljoen. Ten opzichte van 2018 groeide de hoeveelheid met een half miljoen kilo mineralenconcentraat stikstof, evenveel als de hoeveelheid stikstof uit spuiwater van luchtwassers. Dit volume bleef constant.
63% van het mineralenconcentraat is afgezet in het concentratiegebied regio Zuid. Ongeveer 30% van de mestverwerkende bedrijven produceert mineralenconcentraat. In 2020 zijn er in totaal 137 mestverwerkende bedrijven actief waarvan 11 bedrijven veruit de grootste hoeveelheid van het fosfaatoverschot verwerken.
Groei mestverwerking
Een kwart van de mestverwerkende bedrijven heeft uitbreidingsplannen. Het NCM constateert dat de ontwikkeling van de mestverwerking in Nederland in grote mate wordt beïnvloed de markt voor mestproducten en innovaties, maar ook door overheidsbeleid. Zowel in Nederland als in de Europese Unie. Beleidsmatige factoren die de mestverwerking bepalen zijn EU-wetgeving voor kunstmestvervangers en in Nederland opkoopregelingen en toekomstig mestbeleid.