Nieuws Stikstofbeleid
Mesdag: aandeel stikstof landbouw stukken lager
De Nederlandse landbouw is voor 25% verantwoordelijk voor de neerslag van stikstof in Natura2000-gebieden en niet voor 46%. Het verkeer en de scheepsvaart hebben met 42% een veel groter aandeel in de neerslag op natuurgebieden dan waar de Commissie Remkes vanuit gaat.
Dit concludeert het onderzoek die een researchteam heeft uitgevoerd naar de stikstofdata van het RIVM, in opdracht van het Mesdag Zuivelfonds. Die werd donderdagmiddag gepresenteerd op een zeer drukbezochte persconferentie op het Binnenhof in Den Haag.
Naar de doorrekeningen is door de agrarische sector lang uitgekeken, omdat onder de boeren en organisaties al langer twijfel bestond over de door het RIVM gekozen methodiek om stikstof te berekenen. Jan-Cees Vogelaar, voorzitter van het Mesdag Zuivelfonds, wond er bij de presentatie van het onderzoek in Den Haag dan ook geen doekjes om. “De boeren hebben gelijk, er is een ronduit bezopen stikstofbeleid.”
Belangrijkste conclusies Mesdag in het kort:
- Uitstoot stikstof landbouw niet 45% maar 25%
- Verkeer en scheepvaart hebben veel groter aandeel: 42%
- Emissie industrie van 1% naar 6%
- Stikstofdata is gedateerd (2017), veestapel in 2019 sterk gedaald
Boven de cijfers waar de Commissie Remkes mee rekent en dus ook het kabinet. Volgens Mesdag gaat het hier over stikstof op heel Nederland. Onder de doorrekening van het Mesdag Zuivelfonds, specifiek voor stikstof op Natura2000-gebieden.
Het stikstofaandeel voor de landbouw valt volgens het Mesdag-onderzoek lager uit, doordat door de Commissie Remkes stikstofneerslag voor heel Nederland is meegerekend, dus bijvoorbeeld ook op onder meer landbouwgrond. Formeel telt deze niet mee voor het natuurbeleid, zei Geesje Rotgers, coördinator van het researchteam. "Remkes heeft niet gekeken waar de stikstofneerslag in natuurgebieden is terechtgekomen, maar in heel Nederland." Volgens Rotgers bevestigt het RIVM deze conclusie.
Doorrekeningen beleid niet duidelijk
Rotgers benadrukt dat van niet één van de voorstellen die het kabinet heeft aangekondigd een doorrekening openbaar is. "Ze zijn er wel, maar niemand mag ze nog zien." Doorrekeningen van het researchteam laten echter zien dat de natuurwinst van bijvoorbeeld het rijden van 100 km per uur op de snelweg slechts 0,07% natuurvoordeel oplevert.
Het team heeft ook de uitstoot van een gemiddeld melkveebedrijf van 100 koeien doorgerekend. Afgaande op een uitstoot van 1,4 miljoen gram ammoniak per gram, levert dat een voordeel van 0,03% voor de natuur dicht in de buurt. Ook voor een melkveebedrijf dicht bij een Natura2000-gebied is de het effect op de stikstofneerslag gering.
Vraagtekens bij piekbelasters
Rotgers zet grote vraagtekens bij het voornemen van het kabinet om 'piekbelasters' te saneren. "Dat is raar, want het effect op de natuur is dan heel gering. Omdat deze piekbelasters lang niet allemaal in de buurt van de natuur zitten." Sowieso is het saneren van piekbelasters lastig, omdat relatief kleine industriële bedrijven met minder dan 10.000 kilo stikstofuitstoot bij natuurgebieden niet in beeld zijn. "Terwijl 10.000 kilo wel staat voor een melkveebedrijf met rond de 750 koeien. Die vind je in Nederland niet zo veel."
Het verkeer heeft volgens het Mesdag Zuivelfonds een veel groter aandeel in de stikstofuitstoot. Vooral de scheepvaart, doordat veel vaarroutes langs en door natuurgebieden gaan, hebben ze een groot aandeel in de stikstofneerslag in Natura2000-gebieden. Mesdag komt dan ook uit op een calculatie van 42% voor het verkeer, inclusief scheepvaart.
Veel maatregelen voor weinig depositie
De conclusies van het researchteam zijn dan ook dat de uitkoop van veebedrijven heel kostbaar is en relatief weinig effect heeft. "Veel maatregelen worden genomen voor een klein beetje winst in depositie", aldus Rotgers. Ze herhaalt nog maar eens dat als iedereen en alles uit Nederland vertrekt, dan nog in een kwart van de Natura2000-gebieden de stikstofnormen niet worden gehaald. Dat komt met name door de binnenkomst van stikstof uit het buitenland, bijvoorbeeld het Duitse Ruhrgebied.
Vogelaar benadrukt in de presentatie de complexiteit van het rekenmodel van het RIVM en de stikstofmethodieken. Die zijn volgens hem zo complex dat de Commissie Remkes er ‘ook niets van heeft gesnapt’. Ook Rotgers deed een duit in het zakje. "De bouwprojecten in Nederland hadden niet stil hoeven te liggen als het kabinet haar rekenmodellen had gesnapt."
Gedateerde data
Vogelaar noemde als voorbeeld dat de stikstofdata die Mesdag heeft ontvangen van het RIVM dateren van het jaar 2017. Ook de Commissie Remkes heeft deze data gebruikt. Vogelaar benadrukt dat de realiteit er vandaag de dag heel anders uitziet.
“In december 2019 waren er 75.000 minder melkkoeien, circa 4,5%, en 240.000 minder stuks jongvee, circa 18%, dan in de door de commissie Remkes gebruikte data. Tevens is, vanwege recent onderzoek, de emissie van ammoniak bij mestaanwending op grasland 10% lager dan in de cijfers van het RIVM. En de koeien zijn efficiënter met voer dan eerder werd aangenomen wat ook nog eens een 10% lagere ammoniakemissie geeft dan in 2017”, citeert Vogelaar uit onderzoek van Wageningen UR. “Deze cijfers zijn niet meegenomen in ons onderzoek. Dus eigenlijk moet van deze resultaten nog eenvijfde af.”
Geloofwaardigheid
Hij ging ook in op de geloofwaardigheid van het onderzoek van het Mesdag Zuivelfonds. Die werd de laatste dagen in de algemene media regelmatig ter discussie gesteld. “We laten al jaren heel gefundeerd en zorgvuldig onderzoek uitvoeren, waar de waarheid nooit van ter discussie is gesteld.” Vogelaar benadrukt dat het researchteam bijzonder goed heeft kunnen samenwerken met de medewerkers van het RIVM.
Ook heeft hij woensdag, onder meer samen met Landbouw Collectief-voorzitter Aalt Dijkhuizen, de bevindingen van het researchteam gecommuniceerd met een delegatie van het RIVM en het ministerie van Landbouw. “Daarin zijn we heel transparant geweest.”
Relevante vragen
Het onderzoek van Mesdag Zuivelfonds roept volgens onderzoeker Richard Zijlstra veel vragen op die in de publieke discussie en de politiek moeten worden beantwoord. Hij stelt daarbij vragen als: Is de landbouwsector nu als meest dominante en grootste veroorzaker van het stikstofprobleem in natuurgebieden aan te merken? En heeft de Commissie Remkes een volwaardig beeld geschetst van de situatie? "Zegt u het maar", zo hield hij de zaal een retorische vraag voor.
Vervolgens ontspon zich een hele discussie met de media over de methode van doorrekenen en vlogen de cijfers over en weer, hetgeen aangeeft hoe lastig het is om de stikstofdata goed te kunnen interpreteren.
Juridisch touwtrekken
De doorrekeningen van het researchteam van het Mesdag Zuivelfonds hebben iets meer dan anderhalve maand geduurd. Na lang juridisch trouwtrekken ontving Mesdag de complete stikstofdataset van RIVM in de eerste week van januari van dit jaar. Hoewel de organisatie aangaf naar buiten toe geen informatie over het verloop van het onderzoek te delen, werd al gauw duidelijk dat het Landbouw Collectief de uitkomsten wilde afwachten alvorens harde stikstofafspraken te maken met het kabinet.
De verwachte andere inzichten waren ook voor Farmers Defence Force een voorname reden om het derde boerenprotest te organiseren in Den Haag gisteren (woensdag). Of de resultaten van het Mesdag ook zijn effect gaan hebben in het kabinet en de Tweede Kamer is nog koffiedikkijken. Het CDA gaf gisteren reeds aan dat ze zeker moeten worden meegenomen in het stikstofdebat.
GroenLinks-voorman Jesse Klaver gaf gisteren op de radio aan de uitkomst van het Mesdag goed te bestuderen, maar zei er direct bij niet te gaan tornen aan de geloofwaardigheid van wetenschappelijke instituten als RIVM.
Eric de Lijster
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
