Het wordt langzamerhand een soap, waarbij dezelfde spelers steeds weer tegenover elkaar staan. Het gaat dan om Jan Cees Vogelaar van Mesdagfonds, wetenschapper Jaap Hanekamp en onderzoeksjournalist Geesje Rotgers tegenover Ado van Pul van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en consorten.
De ene groep komt met nieuwe onthullingen, terwijl de andere groep zich haast om te vertellen dat het wel meevalt. De Kamerleden die aanwezig waren tijdens de technische briefing over ammoniak doen hun best te doorgronden hoe het nu daadwerkelijk zit. De materie is echter complex en voor de Kamerleden nauwelijks te volgen.
Nieuwe feiten
Vogelaar, Hanekamp en Rotgers kwamen opnieuw met nieuwe feiten, met name omdat het meetstation voor ammoniak in Wekerom (Gelderland) is onderzocht. Ter plaatse blijkt het meetstation gebouwd op een rioolput waar ammoniak uit ontsnapt. Ook staan binnen een straal van 200 meter varkensstallen die, net zoals de pluimveestal in Vredepeel, veel effect hebben op het meetpunt.
Op de vraag of deze toestand vergelijkbaar is met Vredepeel, antwoord Rotgers dat dit eigenlijk nog veel erger is, want de stallen staan veel dichterbij dan in Vredepeel het geval is. De meetstations Vredepeel en Wekerom kennen tevens de hoogste ammoniakconcentraties van de 6 meetstations in het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (LML).
Trendanalyse
Hanekamp heeft de trendanalyse van de ruwe ammoniakdata bekeken en komt tot de conclusie dat deze geen trend laat zien. Volgens hem worden de ruwe meetgegevens op een verkeerde manier gekalibreerd. De methode die het RIVM hanteert, zou wetenschappelijk gezien achterhaald zijn en ook niet meer toegestaan zijn. Hij wordt hierin ondersteund door wetenschapper Matt Briggs, deskundige op dit gebied. Volgens Hanekamp doorstaan de berekende resultaten de toets der wetenschappelijkheid niet.
Rotgers heeft nog een opmerkelijke waarneming gedaan. In 2012 werd de hoogste ammoniakconcentratie in februari gemeten bij het meetpunt in Bargerveen. Normaal gesproken is februari inderdaad een maand met een hoge ammoniakconcentratie, vanwege het uitrijden van mest. Echter, in dat jaar was de grond bevroren en lag er sneeuw. Er kon toen dus niet uitgereden worden. Het is dus hoogst merkwaardig dat er toch een dergelijk hoge meting is.
RIVM
Ado van Pul en Wichink Kruif (RIVM) zeggen dat het allemaal wel meevalt. Deze afwijkingen verdwijnen in het grote geheel. Aangezien het LML wordt afgezet tegenover het Meetnet Ammoniak in Natuurgebieden (MAN) zien we gelijke trends en kloppende gegevens. Van de 6 meetstations zijn er 2 waarvan de invloed vanuit de stallen te groot is. Dat is 33% van de stations. Inhoudelijk wordt er niet ingegaan op de kritiek van Hanekamp. "We doen het zoals het vanuit de Europese regelgeving moet", aldus Van Pul.
Volgens Hanekamp is sprake van een 'ijsschotsendiscussie': "We schuiven elke keer een beetje op." Hij geeft aan dat er in de Verenigde Staten, waar hij eveneens professor is, heel anders wordt gehandeld bij het uitzetten van vraagstukken door de overheid. Er worden elke keer 3 onafhankelijke partijen uitgenodigd en zij krijgen dan dezelfde onderzoeksopdracht. In Nederland zijn al jaren dezelfde mensen voor het ammoniakdossier verantwoordelijk.
Het is een gemiste kans dat de Kamerleden deze voorzet van Hanekamp niet inschieten. Het lijkt namelijk de enige uitweg uit de impasse in het ammoniakdebat. Door de tekortkomingen neemt het draagvlak onder de boeren voor het ammoniakbeleid af. Daarbij heeft ook de tussenkomst van het Rathenau instituut, dat in 2018 tot een doorbraak in de impasse moest komen, niets opgeleverd.
Schone lucht
Het RIVM ging eveneens in op het rapport 'Ontwikkelingen in emissies en concentraties van ammoniak in Nederland tussen 2005 en 2016'. Voor Frank Futselaar (SP) was het nieuw dat de ammoniakconcentratie niet daalt omdat de lucht steeds schoner wordt. Dit heeft alles te doen met de chemische processen in de lucht, zo legt Kruif van het RIVM uit.
Er is minder zwavel en NOx, waardoor er meer ammoniak in de lucht blijft zonder dat de emissie daadwerkelijk is toegenomen. Jaco Geurts (CDA): "Dus hoe schoner de lucht, hoe meer ammoniak? Hoe moeten we nu verder?" Ook andere Kamerleden stelden zich die vraag. Van Pul zegt dat dit geen gevolgen heeft voor de Programma Aanpak Stikstof (PAS). Daar wordt rekening gehouden met de chemische processen. Of dat ook zo is, is eigenlijk niet controleerbaar, liet Hanekamp weten.