Hoog tijd voor schoon schip in mestdossier

Het wordt steeds lastiger om door de bomen het bos nog te zien in het fosfaatdossier. Dit blijft niet zonder gevolgen voor individuele ondernemers, maar ook innovatieve projecten komen in gevaar. Dat geldt ook voor het project Simmpeel. Reden genoeg om een open brief te schrijven aan de landbouwwoordvoerders van de Eerste en Tweede Kamer.   

Wij zijn 4 veehouders met koeien, varkens en kippen. Ook werkt er een akkerbouwer mee. Samen met een technisch bedrijf werken we aan een oplossing voor de mineralenproblematiek. Onze bedrijven bevinden zich in de Peel, het gebied met de hoogste veedichtheid ter wereld.

Bij ons is mest een waardevolle grondstof en is de mineralenproblematiek al opgelost. De gronden, die we in gebruik hebben, worden niet overbemest en krijgen de mineralen die ze nodig hebben. Overschotten verwerken we zodanig dat ze kunnen worden afgezet buiten de Nederlandse landbouw.

Probleem is de afvoer
We innoveren om het mineralenmanagement te verbeteren. Het probleem in de Peel is de gebrekkige afvoer van mineralenoverschotten, zoals drijfmest. Daarmee gaat ook de organische stof in de mest de regio uit en wordt ons land verschraalt. We ontwikkelen daarom mestraffinage, waarin we mineralen en organische stoffen scheiden, zodat we het teveel aan mineralen kunnen afvoeren en het tekort aan organische stof behouden voor een betere bodem.

Uit mest commerciële kunstmest halen
We willen (dit jaar nog) uit mest commerciële, aantrekkelijke hoeveelheden kunstmeststikstof recyclen, zodat de dure aankoop van industriële kunstmest uit fossiele energie kan stoppen. We kijken verder. We werken aan een stal voor melkvee, waarin de uitstoot van methaan terug gaat naar nul. We innoveren, omdat we gezonde bedrijven hebben met opvolgers en veel vertrouwen in de toekomst. We werken samen met kennisinstellingen, de lokale en regionale overheden en de maatschappelijke organisaties (KOMBi). We weten dat onze kennis van de landbouw en ons innovatieve vermogen de belangrijke troefkaarten zijn op de lange termijn. 3 van ons ondernemen en investeren in wereldwijde projecten, waarin we die kennis verwaarden.

Beleid verder in het moeras
In de afgelopen week is het beleid rondom de fosfaatwetgeving verder in het moeras geraakt. Dat komt deels door de omstreden jongveebepaling en de rechterlijke uitspraak van 4 mei. In die uitspraak wordt de Regeling fosfaatreductie onverbindend verklaard voor biologische boeren en voor alle ondernemers die vóór 2 juli 2015 investeerden in een uitbreiding van hun melkveestapel. Deze wetgeving heeft de afgelopen maanden bij alle veehouders voor veel onrust gezorgd. In een hoorzitting voor de eerste kamer in januari spraken experts van broddelwerk en een lappendeken om gek van te worden.

Grote onzekerheid
Het leidt op onze bedrijven, elk op een andere wijze, in ieder geval tot grote onzekerheid over onze toekomst en over de financiële basis onder onze innovaties. Voor het melkveebedrijf in onze groep leek het bijna einde oefening. Dit omdat de groei van het bedrijf, waaraan al sinds 2006 is gewerkt en die is geëffectueerd met de uitbreiding van stallen vanaf 2013, op losse schroeven kwam te staan.

We hopen dat de uitspraak van de rechter dit recht zet. Maar dat betekent dan meteen het faillissement van de lappendeken van instrumentele wetgeving, die in de afgelopen decennia door de juristen in Den Haag voor mest is opgetuigd.

Geen vertrouwen tussen overheid en ondernemer
In de melkveehouderij is dezelfde situatie ontstaan als in de varkens- en kippenhouderij sinds de jaren '80 van de vorige eeuw. Er is geen vertrouwen meer tussen overheid en ondernemers. Vanuit wantrouwen komt de overheid met steeds meer instrumentele wetten en daagt ze, ongewild, ondernemers uit om innovaties te richten op de mazen van die wetten.

In de Nederlandse melkveehouderij zijn er bovendien grote regionale verschillen in bedrijfsstructuur, grondgebondenheid en fysieke uitgangspunten. De belangen van de ondernemers en de organisaties, die zeggen de belangen van die ondernemers te behartigen, lopen uiteen. Al was het maar omdat die organisaties in Den Haag met één mond moeten spreken, terwijl de oplossingen voor ondernemers in Friesland anders zijn dan in de Flevopolders, het Groene Hart of bij ons in de Peel.

Schoon schip
Hoe verder? Gaan we, om uit het moeras te komen, opnieuw gedetailleerde wetgeving maken, nog meer wantrouwen zaaien, nog meer regionale verschillen geforceerd gladstrijken? Wij stellen voor om schoon schip te maken. Dat begint met het op 15 mei afstemmen van de fosfaatwetgeving in de Eerste Kamer.

De nieuwe Omgevingswet biedt een goede mogelijkheid om geheel nieuw beleid op te zetten, nadat alle rook is opgetrokken en de schade is verrekend. De SER-commissie Nijpels doet daarvoor in haar rapport 'Versnelling duurzame veehouderij' uit 2016 waardevolle aanbevelingen.

Vraag om strategische doelen
De doelen van het bodem-, water- en mineralenbeleid zijn vastgelegd in Europese richtlijnen. Dat gaat ook met klimaatbeleid gebeuren. Het is niet ingewikkeld om die naar de Nederlandse regio's te vertalen. Niet in instrumentele wetgeving, maar in een paar strategische doelen, die voor alle regio’s gelden, maar overal anders moeten worden uitgewerkt: 

• Maak met de KOMBi-partijen (inclusief alle veehouderijsectoren) (en met de EU-richtlijnen als uitgangspunt) een plan voor de lange termijn voor het management van bodem, mineralen, water en klimaat in de regio, als onderdeel van omgevingsbeleid, voer het uit en stel bij waar nodig.
• Creëer een regionaal evenwicht in mineraleninput en -output.
• De vervuiler moet de kosten betalen.
• Creëer meer met crowdfunding van de KOMBi (regionale commerciële revolving funds) voor sanering, knelpunten, kennisontwikkeling en innovatie, waarover de KOMBi in regio beslist.
• De overheid creëert beleids-, experimenteer- en innovatieruimtes en houdt zich aan afspraken.

René van Bakel is veehouder in Vredepeel (L.) en participant in het project Simmpeel. Dit project beoogt het ontwerpen en implementeren van innovatieve technieken die bijdragen aan een oplossing voor het mineralenoverschot in regio de Peel. In Simmpeel particeren provincie, waterschap, gemeenten en agrarische bedrijven. 

Lees meer over dit onderwerp in het dossier Regeling fosfaatreductie 2017.

Wilt u als eerste op de hoogte zijn van de mestprijzen per regio en mesttype?
Klik dan hier

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.