Dierlijke mestafvoer opnieuw flink gestegen

In de eerste helft van 2016 vervoerden de spelers in de agrarische sector een recordvolume aan mest. Dat record werd behaald door een plus in het transport van rundvee- en mengmest. Ook bleek aan het begin van het jaar al dat de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) grondgebondenheid effect zou gaan hebben op de mestafzet.

Dan nu naar de feiten. Uit gegevens van het CBS blijkt dat de dierlijke mestafvoer in 2016 opnieuw is gestegen. In 2016 werd er ruim 30,7 miljoen ton aan mest afgezet. Dat is een stijging van ruim zes procent ten opzichte van 2015. Deze stijging gaat gepaard met een stijging van drie procent in het aantal kilogram (kg) fosfaat. Dat is in 2016 gestegen naar 137,1 miljoen kg fosfaat.

Niet alleen ten opzichte van 2015 is de dierlijke mestafvoer gestegen. De afgelopen vijf jaar is de totale mestafvoer met ruim 20 procent gestegen. Dat valt op verschillende manieren te verklaren. De afschaffing van het melkquotum is hier één van. In 2015 steeg de mestafzet met bijna 10 procent ten opzichte van 2014. 

De grootste toename is zichtbaar in het dierlijk vervoer van mengmest. In 2016 werd er 4 miljoen ton aan mengmest afgezet. Dat is een stijging van 20 procent ten opzichte van 2015. Er is ook een stijgende lijn te zien in de afzet van rundveemest. Deze steeg in 2016 met 9 procent naar 12,7 miljoen ton mest. Dat is echter nog altijd een stuk minder dan de stijging in 2015. Toen steeg de mestafzet met ruim 18 procent.

Daarentegen is er juist een grote daling zichtbaar bij de afzet van paardenmest. Afgelopen jaar werd er 5,6 procent minder mest afgezet, slechts 1,9 miljoen ton, dan het jaar daarvoor. Dat is bijna gelijk aan het niveau vijf jaar geleden. In 2012 werd er namelijk 1,87 miljoen ton paardenmest afgezet. Deze uitkomst is verrassend, omdat het aantal paarden per bedrijf juist stijgt.

Er zijn een aantal opvallende elementen zichtbaar bij de mestafnemers. Een groot deel van de mest gaat via de intermediair naar het akkerbouwbedrijf, maar daar is dit jaar een flinke daling zichtbaar. In 2016 namen de akkerbouwbedrijven 8,8 miljoen ton aan mest af. Dat is bijna zes procent minder dan in 2015. Terwijl er in 2015 juist 30 procent meer werd afgenomen in vergelijking tot het jaar daarvoor. De grootste oorzaak van deze daling is het natte voorjaar van 2016. Hierdoor konden ondernemers pas later beginnen met het bemesten of zagen daarvan af.

Een andere opvallende daling is zichtbaar bij de graasdierbedrijven. Hier werd in 2016 bijna 3,5 miljoen ton aan mest afgenomen. In 2015 was dat nog 3,9 miljoen ton. Dat is een daling van ruim 11 procent. De voornaamste reden hiervoor is dat de ondernemers meer eigen vee hebben. In 2016 werd de AMvB grondgebondenheid ingevoerd. Het lijkt erop dat boeren genoeg extra grond hebben gekocht om hun eigen mest te gebruiken.

Als laatste is het opvallend dat er juist een hele grote stijging te zien is in de mestafname bij de tuinbouwbedrijven. In 2016 namen de tuinbouwbedrijven ruim 1,1 miljoen ton mest af. Dat is een stijging van 260 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. Als we kijken naar de voorgaande jaren zien we dat er in vijf jaar tijd gemiddeld 1,2 miljoen ton aan mest wordt afgenomen. In 2015 is dat met 78 procent gedaald naar 300.000 ton. Een logische verklaring is dus dat de tuinbouwbedrijven terug zijn gegaan naar de normale volumes.  

Alles bij elkaar zien we dat een groot deel van de markt meer mest is gaan afzetten en/of afnemen. Vooral mengmest en rundveemest wordt duidelijk meer afgezet. Dat bleek ook al uit het record dat in de eerste helft van 2016 werd gehaald. Met de invoering van de fosfaatrechten, zal de dierlijke mestafvoer en - afname voor volgend jaar een varrasing blijven.