Melkhonger drijft Arla en DMK in elkaars armen

Het wil niet zeggen dat ze slecht zijn doordacht of dat er geen goede businesscase aan ten grondslag ligt. Dat juist wel. Door een krimpend aantal boeren en ook een afnemende totale melkaanvoer, moeten zuivelbedrijven zorgen dat hun melkvolume op peil blijft. Dat jaagt de melkhonger en daarmee strijd om de melkveehouder aan, met tal van lokkertjes, variërend tot een relatief hoge melkprijs en meer bijzondere melkstromen tot het afschaffen van toetredingsdrempels. Het jaagt ook de fusiedrang aan, omdat dit een kwantumstap is in deze strijd, en bij coöperaties kan zoiets ook nog met gesloten beurzen. Tenminste, in eerste instantie.

Rendement volgt melk
Wie eenmaal de melk heeft, kan daar in de komende jaren wel een toenemend rendement uit halen, zo is tenminste de verwachting. Zuivel wordt schaarser bij een nog steeds groeiende wereldbevolking. Er is een soort parallel met wat er momenteel gebeurt in de (rund)vleesmarkt. Veehouders beuren nu vleesprijzen waar ze twee jaar geleden niet van hadden kunnen dromen. Tarievenoorlogen en dergelijke kunnen natuurlijk veel op zijn kop zetten, maar in beginsel is de gedachte achter de zuivelfusies goed.

Arla 2.0 en mededinging
De fusie van Arla met DMK is natuurlijk een recordfusie. In ieder geval qua melkplas en aantal betrokken boeren. Het eindproduct van deze fusie, zeg maar Arla 2.0, wordt qua melkplas bijna twee keer zo groot als FrieslandCampina na de fusie met Milcobel.

Dit is wel op voorwaarde dat de fusie ongeschonden langs de mededingingsinstanties komt. Er zijn zeker twee instanties die daarbij voor problemen kunnen zorgen: het Duitse Bundeskartellamt, waarvan bekend is dat het behoorlijk streng is. Zie bijvoorbeeld hoe het de overname van de Duitse consumentenactiviteiten van FrieslandCampina door UTM (Müller) aanpakte. Ten tweede is er het Europese DG Competition, dat gaat kijken of er geen marktverstorende werking van uitgaat. Voor het onderzoek daarvoor worden alle klanten en concurrenten van de twee partners gevraagd om hun visie te geven. Zo'n onderzoek kan leiden tot 'remedies', zoals bekend zijn van de fusie tussen ooit Friesland Foods en Campina. Zij moesten destijds twee fabrieken afstoten (nu De Graafstroom en Arla Nijkerk) en er moest 1,2 miljard melk beschikbaar worden gesteld aan derden, onder meer zodat de afgestoten fabrieken niet droog zouden komen te staan.

Dominanties onder de loep
Wat daaruit volgt, is speculeren, maar het zou kunnen dat Arla/DMK dan bijvoorbeeld kaas-, of wei-activiteiten zou moeten afstoten, bijvoorbeeld door deelnemingen te verkopen. Feit is dat de fusie tussen Arla en DMK het nieuwe Arla nog sterker maakt in wei, in ieder geval in wei die het zelf in eigendom heeft. Arla is al heel sterk in hoogwaardige en heel goed renderende weiproducten. De Europese Commissie zou kunnen vinden dat Arla te dominant wordt op dit gebied. Daarbij beschikken de twee partners straks over een enorme kaascapaciteit. Ook dat kan een hobbel zijn. Nog een punt van aandacht is mogelijk het feit dat door de fusie het zwaartepunt van Arla verschuift naar de Duitse markt en vooral dat Arla dan de grootste individuele zuivelspeler wordt in Duitsland. Het Kartellamt zal dan heel goed gaan kijken naar posities op deelmarkten.

Het mag worden verwacht dat juristen van Arla en DMK alvast goed hebben gekeken naar mogelijke complicaties, maar een fusie van deze omvang is moeilijk helemaal te overzien.

Ook deze fusie kost melkgeld
Voor de fusiepartners en hun leden is de gedachte achter de fusie positief, maar het betekent niet dat het direct tot meer winst en hogere melkprijzen voor de boeren zal leiden. Wat Fitch heeft gezegd over de fusie van FrieslandCampina en Milcobel, geldt ook voor Arla en DMK: de fusie kost eerst (melk)geld, want met name bij DMK is er organisatorisch gezien nog wel wat achterstallig onderhoud te doen. Deze coöperatie heeft sinds het ontstaan in 2011 helaas een geschiedenis van moeizame resultaten; een doorgaans ondergemiddelde melkprijs en magere bedrijfsresultaten. In die zin is Arla de prins op het witte paard, al is de Duitse BDM (Bund Deutscher Milchviehhalter) tegen de fusie vanwege de vermeend te grote machtsconcentratie.

Arla zal dus een nieuwe wind laten waaien door het bestaande DMK en lager renderende activiteiten afstoten of stoppen. Dat moet het wel, anders heeft de fusie weinig zin. Het betekent wel dat er stevige reorganisatiekosten zullen zijn. Overigens zullen er natuurlijk ook synergievoordelen zijn, maar vaak vragen die iets meer tijd.

Gevolgen voor coöperatie
Met de fusie verschuift ook het geografische zwaartepunt van Arla naar Duitsland, want van de 19 miljard kilo melk in totaal komt straks meer dan 35%, ofwel ruim 6,8 miljard kilo, uit Duitsland (5,3 + 1,55 miljard kilo). Ook het aantal Duitse leden wordt groter. Wat dat gaat doen met de traditioneel vanuit Denemarken bestuurde coöperatie en zuivelonderneming, is nog een open vraag.