Topmelkstroom als lokvoer in strijd om de boer

De hoogte van de premie op topmelkstromen tussen de Nederlandse melkverwerkers onderling, heeft wel wat weg van een 'wedstrijdje ver plassen'. Waar de ene verwerker pronkt met een duurzaamheidstoeslag van bijvoorbeeld €6 per 100 kilo op de kale melkprijs, gaat de andere verwerker daar nog even overeen. De competitie begon in 2018 toen FrieslandCampina met veel bombarie PlanetProof-zuivel introduceerde. In datzelfde jaar kwam A-ware met het Beter Voor-concept, toen nog exclusief voor Albert Heijn. Daarvoor had Cono Kaasmakers met Caring Dairy overigens al een onderscheidend duurzaamheidsprogramma.

Melkstromen zijn er in allerlei soorten en maten. Naast de zogeheten topmelkstromen - die soms bijna tegen biologisch aanschuren - zijn er concepten op een lager instapniveau. Ook zijn er melkstromen die zich richten op een specifieke afzetmarkt. Dit doet A-ware met Koe-bewust bijvoorbeeld, speciaal voor de Duitse markt. Iets vergelijkbaars heeft DOC Kaas samen met moederbedrijf DMK; zij introduceren vanaf 1 januari 2025 een nieuwe melkstroom die voldoet aan de eisen van het Duitse Haltungsform-Stufe 3. 

DOC Kaas en Arla 
In de topmelkstromen is er dit jaar veel vernieuwd en veranderd, of aangekondigd als wijziging voor 2025. Zo kwam DOC Kaas eerder dit jaar met het Tuurlijk-programma die recht geeft op een premie van €5 per 100 kilo. Intussen levert een derde van de DOC-leden volgens deze standaard. Arla kwam half november naar buiten dat ze in Nederland het keurmerk Beter voor Natuur & Boer omarmen. A-ware, die ook werkt met het Beter Voor-keurmerk, maakte recent bekend de premie vanaf volgend jaar met €1 te verhogen naar €6 per 100 kilo. Hier staan wel scherpere eisen op gebied van natuur en dierwelzijn. Als die verhoging door het keurmerk wordt goedgekeurd (wat een formaliteit lijkt), gaat dit ook gelden voor Arla. Naast dat bestaande leden instappen, hoopt Arla dat de topmelkstroom ook nieuwe leden zal aantrekken Nu is de pool met Nederlandse leden nog klein. Ook A-ware wil verder groeien met extra boeren in het Beter Voor-programma.   

Cono verhoogt premie
Cono verhoogt vanaf 2025 de duurzaamheidspremie met €1,50 tot maximaal €6 per 100 kilo. Het Caring Dairy-programma wordt volgend jaar inhoudelijk herzien. Hierbij is opvallend dat de duurzaamheidsdrempels worden verlaagd, zodat melkveehouders gemakkelijker kunnen instappen. In praktijk zal niet ieder Cono-lid de maximale toeslag beuren. Er gelden staffels met oplopende beloningen voor weidegang, levensduur en meer andere indicatoren. Hoe meer uren weidegang, hoe meer premie en hoe ouder de koeien, hoe hoger de toeslag. Enzovoorts. 

Hogere eisen in PlanetProof, premie gelijk 
FrieslandCampina en ook Farmel werken met PlanetProof. De circa 800 melkveehouders die deelnemen in het Planet Proof-certificeringsschema, moeten per 2025 voldoen aan een reeks strengere eisen. Deze betreffen bijvoorbeeld meer ligcomfort voor de koeien, een hogere levensduur, minder ammoniakuitstoot en meer eiwit van eigen land. De premie van €5 per 100 kilo blijft volgend jaar intact. Dit is een tegenvaller voor deelnemers die de premies in andere topmelkstromen wel omhoog zien gaan.  

Vreugdenhil doet nu ook mee
Vreugdenhil en Nestlé maakten recent bekend flink te willen opschalen met Tomorrow's Dairy. Dit CO2-reductieprogramma telt nu 80 deelnemers. Het doel is om in 2025 ter verdubbelen en uiteindelijk door te groeien tot ruim tweehonderd melkveehouders. Er kan maximaal €5 per 100 kilo melk worden ontvangen, dat naar eigen zeggen volledig door Nestlé wordt vergoed. Inclusief bestaande toeslagen kan een melkveehouder maximaal €7,10 per 100 kilo verdienen. Het duurde even voordat de casus rondgerekend was, maar met deze premie hoeft Vreugdenhil zich niet te schamen. Melkveehouders die hiervoor in aanmerking willen komen, moeten wel de portemonnee trekken om bijvoorbeeld het tamelijk dure voederadditief Bovaer aan te schaffen.

€12 bovenop Garantieprijs
Dan is er ook nog nieuwkomer Ikwileerlijkezuivel.nl die met ongewoon hoge premies de markt flink heeft opgeschud. Met een toeslag van liefst €12 per 100 kilo op de garantieprijs van FrieslandCampina overtreffen zij alles en iedereen. Wie hiervoor in aanmerking wil komen, zal flink moeten extensiveren. Daarbij is het alleen mogelijk om je aan te sluiten als je boert rondom Natura 2000-gebieden in Overijssel of Gelderland. Het initiatief moet zich bovendien nog bewijzen, waardoor veel melkveehouders vermoedelijk eerst de kat uit de boom zullen kijken. Voorlopig hebben zich acht melkveehouders aangemeld en zijn er naar eigen zeggen ongeveer tweehonderd latent geïnteresseerd. 

Bij onder meer de De Graafstroom (DeltaMilk) en CZ Rouwveen kunnen melkveehouders ook aantrekkelijke duurzaamheidstoeslagen verdienen. Deze verwerkers zijn echter minder transparant over de toeslagen op melkstromen waar zij mee werken.