Minister Wiersma laveert tussen Brussel en boer

Richting de boeren krijgt minister Wiersma op zijn zachtst gezegd nog niet alle handen op elkaar met haar in spanning verwachte mestbrief. Het zijn vooral haar plannen om te korten op fosfaat- en dierrechten bij verhandeling die de sectoren zwaar op de maag liggen. De verwachting is dan ook dat een aantal organisaties naar de rechter gaat stappen als de voornemens van Wiersma worden doorgezet. Boerenorganisatie Agractie miste ook het bredere kader rondom de mest. Stikstof en andere problemen blijven nog steeds staan, maar daar zeggen Wiersma en haar staatssecretaris Jean Rummenie later op terug te komen. Voor het overige vindt Agractie de langere termijnperspectieven wel mooi, maar ook nog ver weg.

Tegemoetkomingen
Toch zijn er wel degelijk tegemoetkomingen. De boerenorganisaties zijn wel blij met de maatregelen om derogatievrije zones rondom natuur te versmallen en de correctie voor gasvormige verliezen op te hogen. Tegelijkertijd wordt ook aangegeven dat de Commissie Deskundigen Meststoffenbeleid (CDM) nog wel een beetje zuinig is en, ook gelet op haar eigen stukken, misschien nog actuelere inzichten had moeten toepassen. Ook de excretienormen voor melkvee worden aangepast, iets wat haar twee voorgangers om politieke redenen niet wensten te doen. Dat helpt echter vooral op fosfaat. De minister wil anders dan haar voorganger ook geen graslandnorm en zet versterkt in op het voerspoor om de emissies te beperken. Ook wil ze meer en snellere mestverwerking door de vergunningverlening te bespoedigen en de export te vergroten.

Disproportioneel
De organisaties in de varkens- en pluimveesectoren zijn ontevreden, omdat ze menen dat ze in het verleden al hun steentje hebben bijgedragen aan de oplossing van het mestprobleem en dat suggesties voor meer verwerking zijn tegengewerkt. Volgens hen is de korting op de rechten voor hun sectoren nog steeds disproportioneel.

Melkveestapel al flink gekrompen
De minister probeert er in haar brief wel rekening mee te houden dat er afgelopen jaar ook al een krimp van de veestapel is ingezet, zoals Brussel wil. Dat is volgens haar nog niet genoeg. Lubbert van Dellen, marktdirecteur Agro van Flynth, raamt dat de melkveestapel in bijna een jaar tijd met misschien wel 4 tot 5% is gekrompen. Dat is voor Nederlandse begrippen enorm veel, zeker afgemeten aan de ontwikkeling in de voorgaande jaren. Hij ontleent zijn indrukken aan cijfers van rundveeverbeteraar CRV, waarin vanaf oktober vorig jaar een maandelijkse, toenemende daling is te zien. En aan de dalende mestafzetprijzen, al zit daar ook een seizoensmatige component is, en aan de vele gesprekken die hijzelf en collega's hebben met boeren die voornemens zijn te stoppen. Van Dellen is over het geheel genomen positief over de brief.

Het lek en het toneelstukje
Bij een ingrijpend besluit of voornemen van een bewindspersoon hoort naar goed Haags gebruik een lek, bedoeld om de geesten rijp te maken en/of de temperatuur van het water te peilen. Ditmaal lijkt daarbij een regiefoutje te zijn opgetreden. Want ofwel het lek werd niet goed geregisseerd, ofwel De Telegraaf, die het verhaal mocht opschrijven, zette het te zwaar aan. Wat toen volgde was een mooi BBB-toneelstukje. Caroline van der Plas, fractieleidster in de Tweede Kamer, reageerde heel kwaad richting haar vriendin, nu minister, en dreigde zelfs met opstappen als er dwang op boeren wordt uitgeoefend. Dat blijkt niet het geval, eigenlijk vanzelfsprekend niet. Maar kennelijk moest dat punt even worden gemaakt.

Regeerprogramma
Het mestplan van minister Wiersma is ingebed in het regeerprogramma van het kabinet-Schoof, dat vrijdag is gepubliceerd. De minister en staatssecretaris Rummenie gaven daar later een toelichting op. Ze willen onder meer naar Brussel, ook om voor een nieuwe derogatie te praten over aanpassen van natuurgebieden. Ook willen ze bij het klimaatbeleid onder meer een omslag van depositie naar emissie.

MOB jubileert over varkenshouderij
Buiten de Haagse politieke arena voltrok zich deze week ook een aantal zaken. Op juridisch gebied daarbij een opmerkelijke. In een zaak van MOB tegen een Reeuwijkse varkens moest de eerste partij nogmaals geduld oefenen. Meer dan tien jaar nadat de club de veehouder voor het eerst had gedaagd, wil de Raad van State nu kennelijk nog meer argumenten zien over de schadelijkheid voor de natuur van de bedrijfsactiviteiten van de varkenshouder. Juridisch raadsman Valentijn Wösten is kwaad, maar moet ondanks het jubileum toch nog meer geduld oefenen.

Trumpiaanse kongsi
Over de schadelijkheid van stikstof loopt de discussie ook door. Vorig weekeinde publiceerde NRC naar eigen zeggen een Trumpiaans-conservatieve kongsi die het Nederlandse stikstofbeleid en rekenhart Aerius in diskrediet wil brengen. Voor het gemak werd daarbij wel weggelaten dat er ook vanuit andere hoek, en zelfs vanuit het toezicht op het RIVM, kritiek is op de alom toepasselijkheid van Aerius (want in de wet opgenomen en gebruikt voor vergunningverlening). Eerlijk gezegd wordt uit steeds meer rapporten duidelijk hoe groot de beperkingen van Aerius zijn. Zelfs uit oude stukken waar ook de in zuidelijk Afrika verblijvende 'monteur' van Aerius (Wings) heeft meegewerkt. De academische kringen en hun fans, die onder de twee vorige kabinetten successen vierden, moesten kennelijk echter hun gram spuien.