Ruim vijf jaar na de beruchte PAS-uitspraak door de Raad van State verscheen gisteren het eerste overheidsinitiatief om de drempelwaarde van 0,005 mol per hectare voor stikstof te herzien. De provincies hebben onderzoekers van TNO en de Universiteit van Amsterdam opdracht gegeven om te onderzoeken of zo’n drempelwaarde mogelijk en terecht is. De onderzoekers denken van niet. Er kan een hogere komen, wat de PAS-melders kan redden.
De huidige drempelwaarde creëert volgens hen 'schijnzekerheid', want bijvoorbeeld niet gemeten, maar ze weten niet wat dan wel een goede drempelwaarde is. Daar weet de wetenschappelijke begeleidingscommissie van het onderzoek dan wel weer raad op. Arthur Petersen, professor aan de universiteit van Londen, lid van 'de nieuwe denktank' en recent ook lid van een reviewcommissie die een kritisch oordeel velde over Aerius, meent dan een nieuwe drempelwaarde van 1 mol per hectare per jaar, vanuit breder perspectief dan alleen 'modelwetenschappelijk oogpunt' heel goed verdedigbaar is.
Temeer omdat volgens hem bij de oude normstelling zeer waarschijnlijk foutieve uitgangspunten zijn gebruikt over voorzorgsprincipe en significantie. Die 1 mol is nog steeds laag, zeker vergeleken met bijvoorbeeld de 21 mol die in Duitsland wordt gehanteerd. Deze norm valt bij onze oosterburen die daar ook nog binnen de foutmarge van wel of geen impact op de natuur, realiseert Petersen zich. Als wetenschapper vindt hij 1 mol echter toch een goede richtlijn.
Vier jaar oude basis voor nieuw resultaat
Het is opvallend dat het vijf jaar moest duren voordat er een echt wetenschappelijk onderzoek kon komen naar de rekenkundige drempelwaarde. Nog opvallender is dat daarbij wordt teruggegrepen op een al minstens vier jaar oude studie, te weten het rapport van de Commissie-Hordijk. In dit rapport werd ook al gewaarschuwd voor schijnzekerheid.
Waarom in de tussenliggende jaren niets met dit rapport werd gedaan, is geen vraag voor wetenschappers. Dat is iets voor de politiek. Precies om die reden is het waarschijnlijk nu wel weer opgepakt. Wel startten de vorige twee kabinetten-Rutte een aantal 'polder-onderzoekjes', met inbreng van ambtenaren, NGO's en enkele beleidsonderzoekers naar alternatieven voor de Kaderrichtlijn Water, met als weinig verrassende uitkomst dat deze er niet zijn.
En nu verder
Het IPO wil vaart maken nu het nieuwe onderzoek er eenmaal is. Meer nog, er is samen met de ministeries van LVVN en I&W al een juridische analyse en een impactanalyse gemaakt over hoe mogelijk verder. Deze stukken worden gebruikt om nieuwe stappen te zetten. Volgens Arthur Petersen hoeft er politiek en bestuurlijk gezien niet eens heel veel te gebeuren. Wat nodig is, is dat een nieuw team van wetenschappers, uit meerdere disciplines, onderbouwt dat een rekenkundige ondergrens van 1 mol beter te verdedigen is dan de huidige ondergrens. Hij heeft er bij wijze van spreken de blauwdruk al bijna voor klaar liggen.
Vervolgens kan de Raad van State er bij wijze van spreken morgen al mee aan de slag, meent hij. Want, als de wetenschap het eens is, hoeven politiek, bestuur en ook de rechter er niet meer aan te tornen. Dat het morgen al rond is met een nieuwe ondergrens, is niet echt realistisch. In de praktijk duurt zoiets eerder een paar maanden, maar ook dat is snel genoeg om de vele duizenden PAS-melders die Nederland telt nog op tijd (uiterlijk 2025) uit de brand te helpen en ook de bouw weer de broodnodige ruimte te geven.
De PAS-melders zitten allemaal met een stikstoftekort/ te hoge depositie van minder dan 1 mol per hectare. Tijdens de persconferentie van het IPO vroegen sommige journalisten zich af wat er dan gebeurt met alle procedures van MOB tegen de PAS-melders. Die hebben volgens Petersen dan geen zin meer, want overbodig.
Ondergrens los van andere Aerius-vragen
Het onderzoek naar de rekenkundige ondergrens voor stikstofdepositie staat los van eventuele andere vragen bij de werking van het Aerius-model, zoals of het wel geschikt is voor vergunningverlening op lokaal niveau en of Aerius wel op het juiste spoor zit met betrekking tot droge depositie. Ook zegt het nog niets over de geloofwaardigheid over de cijfers waarmee de stikstofgevoeligheid van habitats wordt neergezet. Dat zijn allemaal afzonderlijke zaken. Een hogere drempelwaarde van 1 in plaats van 0,005 mol maakt de ervaren impact van de genoemde zaken wel tikje milder.