Meer melk in de EU, toch vreest de markt een tekort

Om precies te zijn pluste de Europese melkproductie in de eerste zes maanden van 2024 met 0,9% tot 75,4 miljoen ton, zo blijkt uit cijfers van Eurostat. Qua tonnages was de toename in Polen het sterkst. Daar steeg de productie met maar liefst 6% tot 6,9 miljoen ton. Daarmee is het verschil in productievolume met Nederland nog maar heel minimaal. In ons land daalde de aanvoer met 1,4% tot 7,04 miljoen per ton. Het lijkt een kwestie van tijd te zijn totdat Polen Nederland voorbij streeft als derde grootste melkproducent binnen de Europese Unie.

De overige landen binnen de top 3 zijn Frankrijk en Duitsland; ook hier pluste de aanvoer in de eerste helft van vorig jaar. In Frankrijk met 1,3% tot 12,45 miljoen ton, terwijl de Duitse productie met 0,2% toenam tot 16,6 miljoen ton. Ook in Italië, het vijfde grootste melkveeland binnen de eurozone pluste de productie, met 2% tot 6,8 miljoen ton. Van de grote landen noteerde enkel Ierland een fikse min. Daar zakte de productie met ruim 5% tot 4,4 miljoen ton. Deze daling komt vooral door een uiterst trage start van het voorjaar, als gevolg van de vele regen en lage temperaturen. Intussen is de productie alweer aardig hersteld. In juni zat de melkaanvoer alweer bijna op het niveau van vorig jaar.

Op basis van de productiecijfers zou je geen grote zorgen verwachten over de beschikbaarheid van melk. Temeer ook omdat de melkprijzen Europabreed in de lift zitten, iets wat melkveehouders meestal motiveert om extra te produceren. Daarbij liggen ook de exportcijfers buiten de Europese Unie achter op vorig jaar. Maar niets is minder waar. Medio augustus zit er veel sentiment in de markt, voornamelijk als gevolg van een verwacht tekort aan melk. Dit uit zich met name op de botermarkt, waar de voorraden het hele jaar al krap zijn. Zowel de boter- als roomnoteringen hebben recent records gebroken. 

Nederlandse aanvoer zakt snel
Terug naar de melkaanvoer en de zorgen die er zijn over de beschikbaarheid in de tweede helft van dit jaar. Ondanks de toename in de eerste zes maanden zijn die zorgen niet ongegrond. Allereerst is er sprake van een seizoensmatige teruggang, hoewel dit een jaarlijks terugkerend patroon is en daardoor niet verrassend. Toch kon de daling  weleens sneller gaan dan gedacht. Dit als gevolg van blauwtong.

Een goed voorbeeld hiervan is de melkaanvoer in Nederland, waar het virus al langere tijd actief is. Bij besmette koeien halveert de productie vaak, of neemt zelfs nog meer af. Het is bovendien nog maar de vraag hoe snel de lactatie weer hersteld. De daling van de melkproductie bouwt zich rap op: In juli lag de aanvoer in ons land 3,15% onder het niveau van dezelfde maand een jaar eerder.  In juni was een daling van 2,2% zichtbaar, terwijl in mei nog 1,58% minder werd gemolken. 

Besmettingshaarden in Europa
Ook in andere landen grijpt het virus om zich heen. In de voorbije weken heeft het blauwtongvirus zich exponentieel verder verspreid in zowel Nederland, België, als Duitsland. Ook in Frankrijk en Denemarken zijn haarden vastgesteld. In België zijn ondertussen haarden vastgesteld in heel het land. De situatie is veel erger dan een jaar geleden. Neem bijvoorbeeld Duitsland waar vorig jaar slechts 23 uitbraken werden vastgesteld en dit jaar al krap 2.000 gevallen zijn gemeld. Dit uit zich ook de melkaanvoercijfers die per week door ZMB worden gerapporteerd. In juni lag de productie nog boven het niveau van vorig jaar, maar intussen is de aanvoer eronder gezakt. Eenzelfde scenario is ook aannemelijk in de andere getroffen landen, hoewel dit nog niet te staven valt met maandelijkse productiedata van Eurostat. 

Melkveehouders worden massaal opgeroepen om te vaccineren, hoewel de vaccins geen volledige bescherming bieden bij koeien. Het virus blijft de komende maanden waarschijnlijk opspelen, aangezien het nog wel even kan duren voordat de vorst invalt en de knutten onschadelijk maakt, hoewel de larven wel tegen vrieskou kunnen. In hoeverre de Europese melkproductie geraakt wordt door het virus is aan de voorkant nog lastig in te schatten, maar de zorgen in de markt zijn wel terecht.