Als zelfs de prestigieuze Britse zakenkrant Financial Times over de botermarkt schrijft, dan is er wel iets bijzonders aan de hand. En dat is ook het geval. In tijden van torenhoge voedselinflatie in de Westerse wereld zijn de boterprijzen namelijk uitzondering op de regel. Dit biedt perspectief voor de Europese Centrale Bank (ECB) die met hun agressieve rentebeleid de inflatie zo snel mogelijk richting de streefnorm van 2% trachten te duwen.
De hoge voedselinflatie domineert al maandenlang het nieuws. Begin deze week rekende De Nederlandsche Bank (DNB) voor dat de voedselinflatie in ons land in heel 2023 waarschijnlijk boven 10% uitkomt. In veel andere Europese lidstaten is het beeld niet heel veel anders. Deze situatie bezorgen de economen van de ECB - onder leiding van president Christine Lagarde - al maanden kopzorgen. Hun doel is immers om de algehele inflatie in de eurozone zo snel mogelijk omlaag te brengen. Er is veel aangelegen om dit doel te realiseren, getuige de snel oplopende rente die vorige week nog eens 0,25%punt werd opgeschroefd naar 3,5%. Bovendien is de top van de rentecurve waarschijnlijk nog niet bereikt, zo werd al doorgeschemerd.
Ondanks de snel stijgende rente boekt de ECB nog maar weinig resultaat. De inflatie daalt weliswaar, maar dit gaat nog niet erg snel. De streefnorm van 2% is nog lang niet in beeld. In Nederland was de inflatie in mei zelfs weer licht opgelopen. Vooral de voedingsinflatie – iets wat alle Europeanen dagelijks in de portemonnee voelen – is torenhoog. In veel landen nog meer dan 10%. Dit zorgt voor de nodige frustraties. Voedselproducenten worden beticht van graaiflatie. De Franse overheid is zich zelfs actief met het voedselprijzenbeleid gaan bemoeien door verlagingen af te dwingen. Het is voor de overheid onverteerbaar dat de consumenten steeds dieper in de buidel moeten tasten, terwijl de grondstofprijzen al maandenlang omlaag bewegen.
Boterprijzen kiezen eigen koers
Waar veel voedselprijzen op niveau blijven of soms zelfs verder aantrekken, kiezen de boterprijzen hun eigen koers. De consumentenprijzen van boter zijn in de afgelopen maanden snel gedaald. Vooral in Duitsland. Daar stunten prijsvechters als Edeka, Aldi en Kaufland massaal met boter. Consumentenverpakkingen worden soms met kortingen tot 50% te koop aangeboden. Ook in Nederland zijn de prijzen flink gedaald. Campina-boter bijvoorbeeld kostte deze winter nog meer dan €3,50 per 250 gram, maar is nu ruim €1 lager geprijsd, zo blijkt uit gegevens van Supermarktscanner.
De snel dalende boterprijzen in het Duitse winkelschap is ook de Financial Times opgevallen. De krant schrijft dat de dalende boterprijzen zicht bieden op een lagere inflatie in de eurozone. Daarmee gloort er volgens de krant licht aan de horizon voor de ECB. De Duitse markt wijkt echter wel wat af van het beeld in andere lidstaten. In Frankrijk bijvoorbeeld stijgen de consumentenprijzen voor boter nog altijd. Europabreed is echter sprake van een behoorlijk daling, aangewakkerd door de beweging in Duitsland. De Financial Timers citeert tevens Thomas Carstensen, hoofd trading bij zuivelcoöperatie Arla, die zegt dat boter een eerste indicator kan zijn van lagere voedselinflatie.
Maandelijkse onderhandelingen
Dat de Duitse prijzen snel dalen, heeft overigens een oorzaak. Vaak worden voedselprijzen tussen producenten en retailer voor een half jaar of jaar afgesloten, maar op de Duitse botermarkt ligt dat anders. Daar onderhandelen producenten en supermarkten maandelijks over de prijs. Dit omdat de botermarkt vanuit het verleden een grillig karakter kent. Zodoende kunnen consumenten in dit geval snel van de lagere boterprijzen profiteren. Wat op de achtergrond waarschijnlijk ook meespeelt, is dat boter een 'rechttoe rechtaan product' is met enkel melkvet als ingrediënt. Dit maakt dat de consumentenprijzen de grondstofmarkt bijna rechtstreeks kunnen volgen.
Als gevolg van de snel gestegen melkaanvoer in Noordwest-Europa zijn de botervoorraden in Europa in de voorbije maanden flink gestegen. Dit heeft de boterprijs op de zuivelmarkt stevig omlaag gebracht. Sinds medio maart is sprake van een stabiel prijsbeeld, tussen €4.500 en €4.700 per ton. De vraag is zwak en de uitlevervolumes kennen relatief hoge leeftijden. Mogelijk dat de scherpe aanbiedingen in het winkelschap voor extra vraag gaan zorgen, al hoopt ECB waarschijnlijk niet dat dit vervolgens tot prijsstijgingen in het winkelschap leidt.