Achtergrond Stikstof Stemming
The day after BBB is weer dezelfde Landbouwtafel
De dag na de Provinciale Statenverkiezingen en na de eclatante overwinning van BoerBurgerBeweging (BBB) was er gewoon weer een Landbouwtafel-overleg. Met volgens deelnemers de gewone gesprekken en bekende inzet. Discussies gingen in het bijzijn van minister Hugo de Jonge onder meer over de inzet van het voorkeursrecht van de overheid om gronden te kunnen verwerven. In onze wekelijkse rubriek Stikstof Stemming geven we op onze eigen wijze een impressie van de stikstofcrisis.
Bij sommige landbouwpartijen heerst nog steeds de vrees dat het kabinet nog snel even een akkoord wil sluiten met een 'coalitie van welwillenden'. Andere deelnemers vanuit de agrarische achterban zien een akkoord helemaal niet meer zitten, vooral niet als het overleg wordt voortgezet alsof er niets is gebeurd.
Van onverstoorbaar naar even niets meer
Christianne van der Wal, de VVD-minister van Natuur en Stikstof, reageerde in eerste instantie ook onverstoorbaar na de verkiezingsdeceptie voor de coalitie in de Tweede Kamer en zei dat ze haar stikstofbeleid onverminderd wil doorzetten. Dat kwam haar volgens de Telegraaf in ieder geval te staan op een kwade uitbrander van een CDA-Tweede Kamerlid. Die zei dat de minister 'even haar bek moest houden.' Wellicht heeft ze meer kritiek gekregen. Vrijdag zei ze dat ze 'even helemaal niks meer' vond, zo tekende het Algemeen Dagblad op.
Rutte voelt dreun
Premier Rutte is ook bezig met een transitie. Donderdag klonk hij nog terughoudend, vrijdag na de ministerraad zei hij dat de winst van BBB 'een schreeuw is die in het kabinet gehoord moet worden'. Volgens hem wankelt het kabinet niet, maar 'is de uitslag wel als een dreun binnengekomen.'
Van De Jong naar Kalden
Volgende week gaat het Landbouwtafel-overleg volgens plan weer verder, sinds het vertrek wegens ziekte van Wouter de Jong nu onder leiding van Chris Kalden. Hij is oud-topambtenaar op het ministerie van LNV en was al voorzitter van een deel-overleg. De promotie van Kalden lijkt echter niet heel goed overdacht. Hij wordt alom beschouwd als een bekwaam persoon, maar agrarische partijen zijn op hun hoed. Hij was lange tijd baas van Staatsbosbeheer en ook bestuurder bij de Stichting Ark. Als zodanig voelt hij als exponent van de natuurorganisaties en de grote grazers-lobby.
Zelfde overleggen, nieuw decor
Donderdag was het wellicht voor iedereen even omschakelen, maar het is nu wel duidelijk dat het overleg over een breed Landbouwakkoord - en verder ook elk overleg dat gaat over boeren en stikstof of stikstofgerelateerde zaken - heel anders zal verlopen. Niet omdat er andere tafels nodig zijn, maar omdat zogezegd het hele decor is vervangen. De verkiezingen waren weliswaar niet voor de Tweede Kamer, ook al deden veel landelijke politici dat graag geloven, ze hebben wel een landelijke impact. Woensdag werd duidelijk gemaakt met de monsterzege van BBB dat niet alleen veel mensen op het platteland, maar ook veel stedelingen de huidige manier van regeren en besturen zat zijn. Het gevoel heerst dat niet naar de gewone burger wordt geluisterd en dat er vanuit vergaderzalen en van achter computers maar wat wordt bedacht.
Over naar denkframe
Ondanks de grote overwinning van BBB zal het best nog een hele klus zijn om dat probleem te veranderen. De valkuilen voor de mensen die het nu voor het zeggen hebben, zijn er ook voor hun opvolgers. Hoewel winst was verwacht voor de BBB, had niemand de mate van de winst zien aankomen. Het is dan ook bijzonder om te zien hoe de tegenstanders van de BBB en ook een groot deel van de media ermee worstelen om te schakelen naar de nieuwe realiteit. Er is behoefte aan een nieuw 'frame' (denkframe, zonder negatieve lading).
De BBB en de achterban van het CDA
Op social media is daar minder tijd voor nodig. Daar juichen de tweets 'Tjeerdje bedankt, Tjeerdje bedankt' en wordt op andere manieren met elkaar afgerekend. Dat helpt waarschijnlijk niet, al zegt ook Caroline van der Plas zelf dat de aanvallen van haar politieke tegenstanders de beste promotie voor haar zijn. Voor het CDA moet de winst van de BBB extra pijnlijk zijn, omdat die winst ook het deel van deze partij had kunnen zijn. Veel BBB'ers komen immers uit het CDA, net als Pieter Omtzigt. Het geeft maar aan dat de potentiële achterban er nog wel is, maar dat het CDA die uit het zicht is verloren.
Het lijkt er op dat hetzelfde proces zich in België afspeelt. Eerst is het Nederlandse stikstofdenken daarheen gebracht, met de bijbehorende discussies. Inmiddels hebben plattelanders en andere daar ook het idee opgevat om een BBB op te richten. Zelfs in Duitsland is de politieke aardverschuiving in Nederland opgevallen. Op het dezer dagen gehouden Berliner Milchforum werd daar dan ook aan het Deutsches Bauernverband (DBV) gevraagd of zoiets ook een idee is voor onze oosterburen. Want ook in Duitsland is er veel onbehagen over de 'vegan' bril van de overheid en de op modellen gebaseerde besluitvorming.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
