Profiel van zuivelbedrijf bepaalt tempo prijsdaling

Doet de Nederlandse zuivel het dan beter of spelen er andere factoren mee? Het eerste is niet per se het geval. Dat blijkt uit de internationale melkprijsvergelijking van de European Dairy Farmers en ZuivelNL. Het profiel van het bedrijf is veel belangrijker.

Buren zetten grote stappen omlaag
De Duitse zuivelindustrie betaalde vorig jaar betere prijzen dan de Nederlandse, zo blijkt uit de publicaties. Ook in België werden hoge melkprijzen uitbetaald. Het was het gevolg van een recordhoge zuivelmarkt. Inmiddels zitten sommige Belgische melkprijzen meer dan €6,00 per 100 kilo onder het topniveau van vorig jaar. Dit blijkt onder meer uit de Belgische Melkprijsvergelijker van Boerenbusiness. In Duitsland zijn vergelijkbare bewegingen zichtbaar. Meierei Barmstedt, onderdeel van Gut von Holstein, heeft de melkprijs voor januari verlaagd van €61 per 100 kilo naar €55 per 100 kilo. Bovendien zal de melkprijs in de komende maanden nog veel verder dalen, meldt directeur Dirk Rowedder in een schrijven aan de leveranciers.

Retailcontracten in pluim van markt
In Nederland waagt nog geen onderneming zich aan dit soort uitspraken. Of het nodig is, zal de tijd leren. Hoe ver en hoe snel de melkprijzen in de komende maanden zullen dalen – en dat gaan ze doen – hangt voor een belangrijk deel af van het bedrijfsprofiel. Zuivelbedrijven met een groot afzetaandeel in de retail, zoals Arla Foods, zijn voorlopig het best bestand tegen prijsverlagingen. Eind vorig jaar zijn nog diverse contracten met grootwinkelbedrijven afgesloten tegen hoge verkoopprijzen, zeker gezien de zuivelmarkt nu. Ook het Duitse DMK, FrieslandCampina en andere bedrijven met veel retail-afzet, profiteren daarvan.

Het is een bekende situatie in de zuivel. Op momenten dat de zuivelmarkt snel omhoog gaat, profiteren de 'bulkproducenten' daar als eerste van, terwijl de zuivelbedrijven met veel consumentenafzet dan moeten afwachten. Nu zitten deze bedrijven in 'de pluim' van de hoge markt en profiteren de boeren ervan. Merkproducenten, zoals Cono Kaas, hopen zo lang mogelijk in de genoemde pluim te kunnen blijven, te meer omdat ze eerst vaak extra moeite hadden om mee omhoog te gaan.

Premium B2B
Ook de zuivelbedrijven met 'premium B2B-contracten' zijn nog steeds goed bestand tegen melkprijsverlagingen. Deze groep bedrijven levert melkproducten met extra kenmerken (dier-, en klimaatvriendelijk, extra duurzaam) aan voedingsgiganten als Nestlé, Unilever en Danone.
De laatste groep bedrijven produceert vooral volumeproducten voor de vrije markt/wereldmarkt en voelt als eerste de effecten van een verslechterende zuivelmarkt. In België behoort Laiterie des Ardennes tot deze groep, in Duitsland gaat het onder meer om het eerder genoemde Gut von Holstein.

In werkelijkheid zijn de verschillen tussen de diverse groepen zuivelbedrijven iets minder scherp aan te geven dan hier gedaan, maar het onderscheid helpt wel om te begrijpen hoe bedrijven opereren met hun melkprijs.
 
Strijd om boer
Dat de verschillen in uitbetaling tussen de zuivelbedrijven in Nederland tot nog toe relatief klein zijn, wordt ook beïnvloed door nog iets anders. Dat is de strijd om de melkveehouder. Zuivelbedrijven zien het aantal melkveehouders in de komende jaren extra teruglopen en doen daarom hun best om zoveel mogelijk blijvers voor zichzelf in de wacht te slepen. Zoiets lukt alleen met scherpe melkprijzen en gunstige randvoorwaarden voor melkveehouders. Dit speelt ook in België, maar daar is het aantal partijen dat dingt om de gunst van de melkveehouder wel iets kleiner dan in Nederland.