Er hangt de landbouw veel boven het hoofd, vooral in de veehouderij, maar ook in de akkerbouw is er de nodige onzekerheid over plannen van de nationale overheid en van Europa. En dit staat nog los van de andere onrust die er in de wereld heerst. Toch heeft dit nog geen grote invloed op de inkomens.
In de melkveehouderij zijn de inkomens zelfs 'historisch' hoog. Het is deels een kwestie van geluk, maar het hoofd koel houden als ondernemer, loont zonder meer, beaamt onderzoeker Roel Jongeneel van Wageningen Economic Research (foto) na afloop van de presentatie van de inkomensraming voor de land- en tuinbouw. De stikstofdiscussie, met alle bijkomende zorgen, heeft melkveehouders tot nog toe niet zwaar in hun portemonnee getroffen; de gemiddelde veehouder ging er €70.000 op vooruit in vergelijking met vorig jaar. In de akkerbouw ging het nog beter.
Waarin investeren?
Op de iets langere termijn kan de voorspoed van dit jaar wel een probleem vormen, weet Jongeneels collega Harold van der Meulen. Want waar moet je de verdiensten van dit jaar in investeren? Misschien is extra grond kopen een optie, maar stalaanpassingen worden al moeilijk, omdat dan de hele onzekerheid rond vergunningen om de hoek komt kijken. Extra aflossen bij de bank is misschien ook niet de beste optie, want niet zeker is of dat geld daarna wel weer voor het bedrijf is te activeren. Er bestaat dus een goede kans dat een flink deel van het geld 'onbenut' naar de fiscus gaat.
Een ondernemer kan niet alles beïnvloeden, maar hoe een boer onderneemt, hangt ook erg af van de vraag welk type ondernemer hij of zij is. In alle sectoren - of het nu gemiddeld goed of slecht gaat - is er een groep ondernemers die zich er beter dan gemiddeld doorheen slaat. Een vast profiel van deze groep heeft WUR nog niet, maar naar hen zal de komende jaren zonder meer extra onderzoek worden gedaan, belooft Van der Meulen.
Effect plannen wel steeds dichtbij
Wat de komende jaren brengen, is volgens Jongeneel lastig te zeggen. De onzekerheid die boven de landbouw hangt, had niet op alle terreinen even veel effect. De Russische inval in Oekraïne zorgde met name voor hogere energiekosten, maar stuwde ook veel agrarische grondstofprijzen op. Voor volgend jaar mag worden aangenomen dat de effecten hiervan verder zullen verminderen, maar dat is niet zeker. Als er volgend jaar concrete afspraken worden gemaakt over stikstof en natuur, zal dat een groter aandeel hebben in de onzekerheid die de landbouw steeds sterker raakt, maar ook daarover is nog niets zeker. De opkoop van bedrijven en emissierechten voor stikstof en natuur vlot niet echt. De overheid is bovendien aan strikte staatssteunregels gebonden. Zo bezien kan de opkoop van rechten door marktpartijen van buiten de landbouw een misschien nog niet eens zo slechte oplossing zijn, meent Jongeel.
Totaal aan onzekerheden blijft groter
De mondiale politieke onzekerheid zal ook volgend jaar invloed hebben op de marktprijzen en dus de boereninkomens. Toch mag worden verwacht dat volgend jaar een reeks prijzen zal dalen. Nu al is te zien dat de zuivelmarkt daalt. Dat zal ook lagere melkprijzen voor de boer tot gevolg hebben. De melkprijs zal evenwel niet teruggaan naar het niveau van de voorbije jaren, zo is de verwachting. Daarvoor zijn alle kosten te ver gestegen. Wat het dan wel zal worden, blijft onzeker en dan – geheel in lijn met de veranderde omstandigheden – meer onzeker dan in de voorgaande vijf tot tien jaar.