Het stikstofdebat dat gisteren in de Tweede Kamer werd gevoerd, was een discussie met een hoog onwerkelijkheidsgehalte. In dit verband een paar observaties: het ging vooral om de stikstof, maar landbouwminister Henk Staghouwer ving als bliksemafleider de klappen op. Verder werd vaak over onderzoek gesproken als basis voor beleid, maar minister Christianne Van der Wal had moeite om de data geloofwaardig aan elkaar te koppelen.
Desondanks kan het kabinet voorlopig doorgaan met waar het op inzet: het stikstofbeleid - inclusief het saneren van de veestapel - verder uitrollen. Dat is ook niet onverwacht, want de regeringscoalitie houdt elkaar vast, ondanks gemor in de achterban van drie van de vier partijen. Bovendien willen partijen als GroenLinks, de PvdA, SP en Partij voor de Dieren graag nog verder gaan in hun stikstofaanpak.
Stootkussen Staghouwer
Bedoeld of onbedoeld kwam het voor de regering wel handig uit dat minister Staghouwer ook deelnam aan het stikstofdebat en dat hij degene was die bij alle sombere verhalen nog enig perspectief moest bieden, maar ondertussen met lege handen stond. Zo fungeerde hij prima als bliksemafleider en stootkussen voor collega Van der Wal. Anders dan voor haar, werd het in zijn richting af en toe zelfs pijnlijk. Opvallend was dat hij het vooral moest ontgelden bij Jesse Klaver, zozeer dat Klaver soms zelfs spijt leek te hebben van zijn woorden richting Staghouwer. Toch vloeide ook hier politiek gezien geen bloed. Echt verzet is er pas te verwachten bij de behandeling van de kabinetsplannen in de provincies. De provincies reageerden behoorlijk overvallen op de plannen van het kabinet en weten zich ook niet goed raad met alle plannen en kaarten.
Niet doorgevraagd
Omdat het een hoofdlijnendebat was, ging het richting Van der Wal vooral om de brede richting waarin ook de diverse politieke partijen willen. Toch wel opmerkelijk was dat – in een zaak waar het zo om een goede onderbouwing gaat – bij de stikstofminister niet werd doorgevraagd. In de voorbij weken zijn tal van onderbouwd kritische studies over stikstof aangedragen. Met name een kritisch doorvragen op het punt van 'goede staat van instandhouding' en de kritische depositiewaarde (KDW) die aan gebieden wordt gehangen, had voor de hand geleden. Begrijpelijk is dat de coalitiepartijen hun bewindslieden geen beentje willen lichten, maar ze hebben er ook geen belang bij dat nieuwe wetgeving weer wordt opgeblazen, zoals eerder met het Programma Aanpak Stikstof (een product, zoals bekend, van onder meer Diederik Samson en LTO) is gebeurd.
Moeite met afwijkend geluid
Juist op de dag van het Kamerdebat kwam naar buiten dat D66-Kamerlid Tjeerd de Groot zo veel moeite heeft met informatie dat van zijn inzet afwijkt, dat hij zelfs wetenschappers uit de eigen achterban de mond snoert als die niet in zijn straatje praten. Een allesoverheersende focus op een vooraf bepaald einddoel, zonder de weg er naartoe goed aan te leggen, kan tot flinke ongelukken leiden. En daarmee ook exemplarisch voor de grote afstand in de gehele stikstofdiscussie tussen de boeren, de politiek en de groene lobby.