Jaren met hoge productie melk misschien voorbij

Dit verhaal was in grote lijnen wat marktexpert Monika Wohlfahrt van de Duitse ZMB deze week voorhield aan een gehoor van Europese zuivelhandelaren. Eén belangrijke factor zou de aanvoergroei van melk kunnen stimuleren, en dat zijn de hoge zuivelprijzen wereldwijd. Voor de rest zijn er vooral factoren die een hogere melkproductie in de EU tegenhouden, aldus Wohlfahrt. Zeker in 2022. Te noemen zijn: een dalend aantal melkkoeien, een slechte ruwvoerkwaliteit, duur krachtvoer, dure energie en dure kunstmest, kunstmesttekorten, gebrek aan personeel, steeds belemmerende regels met betrekking tot milieu en klimaat, strengere dierenwelzijnsregels in enkele lidstaten en onzekerheid met betrekking tot investeringen. Nu zijn boeren ook vaak ongedacht innovatief, maar er is veel dat ze afremt.

Vorig jaar waren de gevolgen daarvan al met name sterk in Duitsland, Frankrijk en Nederland. In deze drie landen samen liep de melkaanvoer met meer dan 1,1 miljard kilo terug. Deze teruggang werd wel deels goedgemaakt door meer groei in vooral Ierland, Italië en Hongarije, maar de sterke aanvoerdaling in traditionele zuivellanden als Nederland, Duitsland en Frankrijk is ongekend voor de EU.

Het saldo van alle veranderingen in aanvoer is volgens cijfers van de EU en ZMB een groei van de melkaanvoer in 2021 met 0,1%. Zo'n beperkte toename is er sinds de melkcrisis in 2009 - na een korte periode met heel hoge prijzen - niet meer geweest.

In kringen van handelaren en in toenemende mate ook zuivelproducenten overheerst de verwachting dat de periode met hoge prijzen nog zal aanhouden tot zeker het begin van de komende zomer. Onder meer het Duitse Milchindustrieverband (MIV) uitte vorige week deze mening. Ook van andere zijde en buiten Europa krijgt deze opvatting steeds meer bijval. En hoewel de zuivelprijzen momenteel al vaak op recordhoogte zitten, of dicht daar tegenaan, zijn veel prijzen in de laatste weken nog verder omhoog gegaan. Weliswaar bij kleine volumes, maar dat is eigen aan de situatie. 

Arme landen kopen minder en goedkoper product
De hoge prijzen maken wel dat met enige zorg naar de afzetmarkt wordt gekeken. Veroorzaakt het hoge prijsniveau geen vraaguitval? Dat is ongetwijfeld het geval. In armere landen wordt daarom steeds meer gezocht naar goedkopere producten, zoals fat-filled zuivel (met plantaardig in plaats van melkvet) met een extra laag gehalte aan zuiveleiwitten, alternatieven voor zuivel of gewoon een lagere consumptie.

Toch leiden de zuivelproducten volgens de wereldvoedselorganisatie FAO de opmars van voedselprijzen niet. Granen en vlees zijn tot nog toe meer in prijs gestegen.

De zuivelproducten die volgens Wohlfahrt momenteel het meest in trek zijn, zijn kaas en melkpoeder. Kaas is in de EU verreweg het grootste en waardevolste uit melk gemaakte product, met de qua volume grootste groei. Zowel binnen als buiten de EU groeit de kaasmarkt ook nog steeds stevig door. De afzet van gefermenteerde zuivel(dranken) is licht gedaald.

Kaas en melkpoeder in trek
Na kaas is magere melkpoeder het product dat relatief gezien het meest in trek is. Probleem hierbij is dat de EU in de loop van de laatste jaren steeds minder mager poeder is gaan produceren. Dit jaar daalt het aanbod volgens de ZMB met een kleine 100.000 ton ten opzicht van 2020. Ook de productie van volle melkpoeder is naar verwachting enkele tienduizenden tonnen kleiner voor de EU-27 (al exclusief het Verenigd Koninkrijk).