'Zelfvoorziend in zuivel grote uitdaging voor China'

Hoewel de Chinese melkproductie jarenlang vrij stabiel was, is deze in 2020 flink gegroeid. Het totaal geproduceerde volume melk in China steeg zo'n 3%. In het onlangs bekendgemaakte 5-jarenplan wordt een expansie van de zelfvoorziendheid nadrukkelijk genoemd. Dat de import van zuivel ondanks de stijgende productie niet terugliep, komt door de sterk gestegen consumptie van melk in het land. In China is door de coronapandemie de focus op gezondheid toegenomen, waardoor de consumptie van zuivel bevordert. Hoe houdbaar is deze trend en wat zijn de plannen van de Chinese overheid om de landbouwproductie te vergroten?

Landbouwattaché Karel van Bommel schetst de belangrijkste aandachtspunten. Van Bommel maakt onderdeel uit van het netwerk dat Nederlandse bedrijven en ondernemers in de agrarische sector ondersteunt bij hun internationale ambities. Ook bevordert het uit 10 personen bestaande landbouwteam op de ambassade in Beijing en de consulaten-generaal in Shanghai, Guangzhou en Chongqing, de verdere verduurzaming van de landbouw in derde landen. 

Wat is de overkoepelende visie van de Chinese overheid wat betreft voedsel en landbouw?
"China werkt met meerjarenplannen. Enkele maanden geleden heeft het land het veertiende 5-jarenplan geïntroduceerd. Daarin is de landbouwvisie voor de komende jaren ontvouwd. Voor landbouw ligt vooral het areaal in de picture. De omvang van gronden beschikbaar voor landbouw moet daarbij minimaal gelijk blijven. Daarnaast willen ze meer zelfvoorzienend worden in varkensvlees en zuivel. Ook wordt daarbij ingezet op bijvoorbeeld veredeling bij planten, maar ook fokkerij in de veehouderij. Dit betekent dus dat kennisontwikkeling hoger op de agenda komt."

Hoe moet die zelfvoorzieningsgraad gaan groeien?
"Aandachtspunt is de infrastructuur. Deze moet aanzienlijk worden verbeterd. Er zijn verspreid over het land 400 agrologistieke parken gepland. Deze zijn bedoeld voor opslag en doorvoer van agrarische commodity's. Deze verbeteringen moeten de kwaliteit van de producten ten goede komen, maar ook het verlies dat ontstaat in de huidige supply chain. Verder denk ik dat er bij de vergunningsverlening en het toekennen van gronden voor bepaalde bestemmingen wellicht wat voorrang wordt gegeven aan agrarische bedrijven. Grond is in collectief bezit, dus dat moet met leaseconstructies worden geregeld. En daarnaast dus de eerdergenoemde investeringen in kennisontwikkeling. Akkerbouw en veeteelt begint natuurlijk bij goede genetica. China importeert veel op dat gebied, maar wil er nu ook zelf stappen in zetten. Uit mijn netwerk vang ik ook op dat het importeren van bijvoorbeeld sperma links en rechts al wat lastiger wordt, denk aan invoercertificaten, veterinaire eisen, enzovoort. Toch heeft dit tijd nodig om het Chinese vee verder te ontwikkelen. Daar liggen kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven, die we vanuit de ambassade ook ondersteunen."

Welke ontwikkelingen zien we precies in de zuivelsector?
"We merken dat er veel geld van buiten de agrarische sector binnenstroomt. Partijen die volop investeren in grote, goed gemanagede locaties. Al dan niet zijn dit bedrijven die behoren tot de verwerkende industrie. De industrie investeert in melkveebedrijven om de kwaliteit van de aanvoer onder controle te houden. Geografisch gezien probeert de overheid met name aan de randen van de Gobiwoestijn ook gronden voor akkerbouw en veeteelt gereed te maken. Wel heeft waarschijnlijk de ontwikkeling van akkerbouw (granen en rijst) een lichte prioriteit bij de overheid, omdat dit de basis is van de voedselvoorziening. Het doel van de overheid om het aantal hectares akkerbouw minimaal gelijk te houden, onderstreept dit ook."

Wat beperkt de ontwikkeling van de sector het meest?
"Er zijn in mijn ogen een tweetal grote belemmeringen. De eerste is de voedervoorziening. Er worden al veel grondstoffen geïmporteerd, tegen relatief hoge prijzen. De tweede uitdaging daarbij is de klimaatuitdaging. De overheid heeft als doel gesteld dat de landbouw in 2060 CO2-neutraal moet zijn. Naar de toekomst toe gaat dit ongetwijfeld tot kosten leiden die de ontwikkeling van de sector kunnen remmen. Ook hier gaat de discussie spelen over hoe we met technische maatregelen de milieu-impact kunnen beheersen."

Hoe ontwikkelt de zuivelconsumptie zich?
"In het kielzog van de coronapandemie is de consumptie van met name verse melk sterk gestegen. En ondanks dat het aantal besmettingen in China vrij laag blijft, is de bewustwording rondom corona nog altijd groot en neemt de bevolking daarvoor de acties die zij daarvoor van belang acht. De gestegen consumptie lijkt dan ook geen eendagsvlieg."

Gaat de bevolkingsontwikkeling hier nog invloed op hebben?
"Er treedt nu een flinke vergrijzing op in de Chinese bevolking. Dat komt deels doordat de ouders uit de eenkindpolitiek komen. Maar ook het feit dat mensen, net als in het westen, op steeds latere leeftijd kinderen krijgen. De verwachting is dus dat de bevolkingsgroei stabiliseert. Of het aantal mensen ook afneemt, is lastig te zeggen. De levensverwachting neemt nog altijd toe. Wel neemt het aantal geboortes echt flink af. Daarbij zijn het vooral de mensen buiten de grote steden, in het binnenland, die kinderen krijgen. Dit kan ook van invloed zijn op het consumptiepatroon. We zien dat consumenten uit de landelijke gebieden sneller kiezen voor producten uit eigen land, ook wat betreft babyvoeding. Dat is natuurlijk ook van belang voor de export van Nederlandse babyvoeding naar China."

Gaat de ambitie die China toont betekenen dat de zuivelimport verdwijnt?
"Het gaat een hele uitdaging worden om zelfvoorzienend te worden in zuivel, zeker als de consumptie daarbij ook nog blijft stijgen. Ik verwacht dan ook dat het land ook op termijn in ieder geval deels op de import van zuivelproducten blijft aangewezen."