De Raad van State heeft woensdag 29 mei geoordeeld dat het PAS onvoldoende onderbouwd is om een vergunning voor nieuwe activiteiten te verstrekken. De uitspraak heeft grote gevolgen voor vergunningsaanvragen in het kader van het PAS. Ook bestaat de angst dat de landbouw hierdoor 'op slot' gaat en weidegang wordt tegengewerkt.
In het kader van de rechtszaak zijn 180 vergunningen aangehouden. Het ministerie gaat ervan uit dat die vergunningen vernietigd zullen worden. Het ministerie is momenteel bezig om met de overige PAS-partners (het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, het ministerie van Defensie en de 12 provincies) de uitspraak te duiden. Minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) zal de Tweede Kamer zo spoedig mogelijk informeren over de gevolgen van de uitspraak.
LTO Nederland en de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) zijn verbaasd over de uitspraak inzake het PAS. Het lijkt erop dat de Raad van State minder ruimte neemt dan het Europese Hof gaf, stellen zij. Ook zijn ze teleurgesteld, omdat de gedane meldingen geen stand houden. De vergunningen die zijn verleend en onherroepelijk zijn worden wel gerespecteerd. LTO Nederland en de POV zullen er op toe zien dat dit in de praktijk ook gebeurt.
Beweiden en bemesten
De belangenbehartigers maken zich grote zorgen over de uitspraak die de Raad van State heeft gedaan over het beweiden en bemesten, want deze activiteiten zijn voortaan vergunningsplichtig. Volgens LTO Nederland en de POV is dat onwerkbaar en ook onwenselijk. "Juist voor verduurzaming van de landbouwsector is ontwikkelruimte nodig. We dringen aan op een collectieve voorziening, zodat we de koe in de wei kunnen houden", zo schrijft Trienke Elshof, de portefeuillehouder Ondernemen in een Gezonde Omgeving bij LTO Nederland.
Ook Franca Damen, advocaat bij Kneppelhout & Korthals, meldt zich grote zorgen te maken over de vergunningplicht voor beweiden en bemesten. "Er bestaat geen systematiek voor de vergunningverlening voor beweiden en bemesten", schrijft Damen. "Het is niet bekend hoe de stikstofuitstoot van beweiding en bemesting berekend moet worden." Damen pleit voor een soepele manier van handhaving door de overheid. "Boeren moeten de kans krijgen om alsnog aan de vergunningplicht te voldoen."
Het ministerie geeft aan dat het erop lijkt dat ondernemers met plannen voor aanpassingen voor hun bedrijf hier nog steeds een vergunning voor kunnen aanvragen, mits aangetoond is dat deze aanpassingen niet leiden tot meer stikstofuitstoot. Damen laat weten dat het daarom juist voor de nieuwere, moderne bedrijven lastig is om alsnog voor een vergunning in het kader van de PAS in aanmerking te komen: deze bedrijven gebruiken al nieuwere technieken en kunnen dus minder vooruitgang boeken.
Extern salderen?
De uitspraak duidt er volgens Damen ook op dat het zogenaamde 'extern salderen' weer mogelijk is, al geeft de Raad van State daar wel een aantal voorwaarden bij. Eerder is deze mogelijkheid beëindigd, omdat dit binnen het PAS zou leiden tot dubbeltellingen van stikstofruimte van stoppende bedrijven. De Raad stelt momenteel dat niet het geval hoeft te zijn. In de passende beoordeling is de stikstofruimte van stoppende bedrijven meegenomen. Daarbij is de berekening gemaakt van het aantal bedrijven dat naar verwachting gaat stoppen. Nu de Raad stelt dat men niet vooruit mag lopen op de effecten van maatregelen, vervalt de mogelijke dubbeltelling.