Waarom voorraad melkpoeder snel slinkt

Na het loslaten van het melkquotum (2015) nam de Europese melkaanvoer snel toe, waardoor de prijzen van diverse zuivelfabricaten onder druk kwamen te staan. Daarop reageerden de melkprijzen, welke door de grens van €30 per 100 kilo zakten. Aan het einde van 2015 begon de Europese Commissie daarom met het opkopen van boter en magere melkpoeder, om zodoende een bodem onder de zuivelprijzen te leggen en de melkprijs te ondersteunen.

Door de interventieregeling trokken de zuivelprijzen in de fysieke markt aanvankelijk weer aan, maar begin 2016 werd het sentiment toch weer negatief. Hierop namen de interventievoorraden van boter en magere melkpoeder snel toe. De voorraad van boter bedroeg medio 2016 bijna 100.000 ton. Op dat moment was er een grote crisis op de zuivelmarkt gaande, met melkprijzen die ver onder de kostprijs lagen.

Voorraden snel gestegen
De interventievoorraad magere melkpoeder groeide met name in 2017 en halverwege dat jaar lag op de top meer dan 430.000 ton in de 'Brusselse pakhuizen'. De interventievoorraden van boter waren begin 2017 juist weer geslonken tot 0 en de rest is geschiedenis.

De boterprijs begon in 2017 aan een prijsrally die eind 2016 ingezet was. Halverwege 2017 bedroeg de ZuivelNL-notering €6.950 per ton, wat een absoluut prijsrecord was. Een goede vraag, in combinatie met extreem krappe voorraden, dreef de boterprijs tot grootte hoogtes. Dankzij de hoge boter- en kaasprijs kon de melkprijs weer herstellen en verdween de crisis naar de achtergrond.

De prijs van magere melkpoeder herstelde echter niet. Aanvankelijk trok de prijs in 2017 aan, maar dat veranderde toen de interventievoorraden torenhoog waren geworden. Op dat moment was de regeling meer een stoorzender dan een steun. Medio 2017 noteerde de ZuivelNL-notering van magere melkpoeder nog €2.000 per ton, maar vanaf dat punt werd de daling ingezet. Die daling duurde tot het voorjaar van 2018 en op dat moment was de prijs gezakt tot €1.270 per ton, een diepterecord.

Goede export door lage prijs
De lage prijzen zorgden er wel voor dat de Europese exporteurs een concurrentievoordeel hadden, want in 2017 en 2018 exporteerde Europa substantieel grotere volumes dan in de jaren daarvoor. In 2017 steeg het exportvolume met maar liefst 35% tot bijna 800.000 ton. De stijging zet ook dit jaar door, zij het in mindere mate. Mede dankzij de goede afzet op de wereldmarkt is het tij op de markt van magere melkpoeder dit jaar langzaam gedraaid.

Vanaf maart toont de prijs weer een stijgende trend en vooral sinds het vierde kwartaal worden de positieve signalen meer zichtbaar. Deze week steeg de ZuivelNL-notering naar een niveau van €1.700 per ton, wat het hoogste niveau in 14 maanden tijd is. De reden hierachter is de slinkende interventievoorraad.

'Nog maar 100.000 ton'
Aan het begin van dit jaar lag nog ruim 370.000 ton magere melkpoeder in interventie. Door de lage prijzen in de fysieke markt was aanvankelijk weinig animo bij de diverse verkooptenders van de Europese Commissie. In het eerste kwartaal werd dan ook vrijwel niets verkocht. Vanuit de handel werd daarom geopteerd om de voorraad als veevoer op markt te brengen.

In april en mei trok de vraag echter aan en werd er respectievelijk 24.066 ton en 41.958 ton verkocht. Ook in de maand juni werd een relatief groot volume verkocht, maar in het derde kwartaal viel de verkoop juist weer tegen. Vanaf het oktober is daar verandering in gekomen, want sindsdien worden bij de tenders structureel grote volumes verkocht. Aan het begin van oktober lag er nog 280.000 ton, maar dat is medio december geslonken tot circa 100.000 ton.

Recordvolume verkocht
Deze week is opnieuw een groot volume (60.000 ton) interventiepoeder verkocht, voor een onderprijs van €1.451 per ton. Niet eerder werd bij een verkooptender een dergelijk groot volume verkocht. Het verschil tussen de interventieprijzen en de prijzen voor magere melkpoeder in de fysieke markt bedragen momenteel ruim €200 per ton. Daarbij tonen de prijzen in de fysieke markt een duidelijk stijgende trend, terwijl ook de termijnmarkt (EEX) voor 2019 naar hogere niveaus beweegt.

Het verbeterde sentiment maakt dat partijen steeds meer geïnteresseerd raken om interventiepoeder op te kopen. Dit maakt dat de voorraad snel slinkt. Als het huidige verkooptempo doorzet, is de interventievoorraad binnen enkele maanden uitverkocht. Daarmee is de voorraad overigens nog niet van de markt, want de verwachting is dat de kopers de melkpoeder gefaseerd op de markt brengen. Het voordeel hiervan is echter wel dat dan niet meer exact meer in beeld is hoeveel voorraad er nog boven de markt hangt.

Kan melkeiwit herstellen?
De hoge interventievoorraden zorgden ervoor dat de verwaarding van het melkeiwit de afgelopen jaren onder druk stond. Dit werd gecompenseerd door hoge boterprijzen en goede kaasprijzen, waardoor de melkprijs in de tweede helft van 2016 kon aantrekken en op niveau kon blijven. Met het wegvallen van de interventievoorraad krijgt melkeiwit de kans verder te herstellen. Daarmee komt er waarschijnlijk een extra fundament, waardoor er in 2019 minder druk op het melkvet komt te liggen.