De Nederlandse melkveehouderijsector reageert opgelucht op het verlengen van de derogatie voor de plaatsingsruimte voor stikstof. Het Nitraatcomité in Brussel stemde woensdagochtend 4 april in met het voorstel van de Europese Commissie (EC).
Wanneer de derogatie er niet was gekomen, dan had de veestapel met nog eens 300.000 koeien moeten krimpen en/of had er veel meer mest naar het buitenland afgevoerd moeten worden. Beide scenario’s zijn zeer ingrijpend; niet alleen voor de melkveehouderij, maar ook voor de aanverwante sectoren (zuivel, veevoerbedrijven en banken).
De eerste reacties zijn positief
"Ik ben er erg blij mee, want het scheelt ons een paar duizend kuub aan mestafvoer en een paar cent per kilo melk aan kostprijsverhoging", zo reageert melkveehouder Pier Jan Zijsling uit Tjerkwerd (Friesland). Zijsling melkt in een maatschap met zijn ouders en broer Seakle ruim 300 koeien.
NAJK-bestuurder Bart van der Hoog (portefeuille melkveehouderij) laat op Twitter weten: "Eindelijk duidelijkheid na een aantal bewogen jaren in de melkveehouderij. Ik hoop dat het fosfaatdossier voor een deel afgesloten kan worden en dat we kunnen werken aan nieuwe onderwerpen."
'Derogatie graag opgeofferd voor geen fosfaatrechten'
Melkveehouder Bert van Zeelst uit Hedel (Gelderland) is ook opgelucht. "Geen derogatie had onze kostprijs, door fors meer mestafvoer, flink opgejaagd." Tegen de achtergrond van de overschrijding van het fosfaatplafond, de mestfraude en de problemen rondom het Identificatie- en Registratiesysteem (I&R), geeft Van Zeelst aan behoorlijk te hebben getwijfeld over de verlenging.
Ook heeft hij de indruk dat de Nederlandse overheid het derogatiedossier heeft gebruikt om zodoende minder koeien in Nederland te krijgen. "Als ik had mogen kiezen tussen geen derogatie of geen fosfaatrechten, dan had ik de derogatie graag opgeofferd. De fosfaatrechten kleden de sector verder uit; het maakt de toch al hoge kostprijs nu nog hoger dan in andere landen en er vloeit ook nog eens veel geld weg uit de sector. Melken begint steeds minder uitnodigend te worden voor jonge ondernemers."
Logisch besluit
Bedrijfsadviseur Jaap Gielen (Countus) spreekt van een logisch besluit. "Als ze het niet hadden goedgekeurd, dan was afvoer van veel koeienmest en aanvoer van bakken met kunstmest realiteit geworden. Dit terwijl je afstapt van 80% grasland, een gewas dat bij uitstek geschikt is om het milieu en het klimaat te ontzien; in CO2-vastlegging en ook bij het voorkomen van nitraatuitspoeling. Zo’n besluit was circulair en milieutechnisch buitengewoon krom geweest."
Claude van Dongen (LTO Nederland) is ook blij met de verlenging. "Na het positieve advies van de Commissie zat dit er ook wel een beetje aan te komen. Echter, het blijft politiek en dan kan het soms ineens toch anders gaan." Van Dongen vindt het wel jammer dat de suggesties van LTO Nederland (gewasderogatie, inzet van dunne fractie en voor gras) niet zijn opgenomen. "Wij zullen 2018 en 2019 moeten gebruiken om op dit gebied een doorbraak te realiseren."
Felle reacties van milieuorganisaties
Zowel Van Dongen als Gielen hebben zich verbaasd over de felle lobby van verschillende natuur- en milieuorganisaties om de derogatie niet te verlenen. Dit terwijl de verlenging van de derogatie volgens beiden juist veel voordelen oplevert voor milieu en klimaat. "Het is verbazingwekkend dat het imago van mest zo negatief is. Al kan ik mij ook niet aan de indruk onttrekken dat er door de partijen wordt ingezet op een structuurbeleid over de rug van het klimaat", zegt Gielen.
Van Dongen zegt dat de agenda van diverse partijen (in aanloop naar de derogatiebeslissing) opnieuw duidelijk is geworden: "Minder vee in Nederland. Gelukkig wordt er op de plekken waar de beslissingen worden genomen, wel gekeken naar de feiten", zo stelt Van Dongen. Tegelijkertijd wijst Wil Meulenbroeks (LTO Melkveehouderij) op de duidelijke voorwaarde van Europa voor hernieuwde verlenging van de derogatie over 2 jaar: het keihard aanpakken van fraude.
'Ophouden met schuren tegen plafonds'
Frits van der Schans (Centrum voor Landbouw en Milieu) is in beginsel positief over het verlengen van de derogatie. "Dit omdat het vervangen van kunstmest door dierlijke mest goed is voor het klimaat." Hij pleit er wel voor om het toedienen van meer dierlijke mest per hectare niet te combineren met vergroten van de omvang van de veestapel.
"De melkveehouderij moet stoppen om maar telkens maximaal te willen produceren en tegen plafonds aan te schuren. Als we iets minder koeien gaan houden in Nederland, dan kan de melkveehouderijsector heel veel krediet en ruimte op andere vlakken winnen."