Krijgt landbouw Oekraïne een boost met hervorming?

Per 1 juli aanstaande is het voor het eerst in 20 jaar weer mogelijk landbouwgrond te kopen en te verkopen in Oekraïne. Volgens de Oekraïense regering is dat de eerste stap op weg naar beter en efficiënter boeren in het vruchtbare land, omdat het investeerders aantrekt. Oekraïners zelf hebben er een hard hoofd in.

Ooit heette Oekraïne de graanschuur van de Sovjet-Unie. Met de langverwachte landbouwhervorming van 1 juli wil het voortdurend onder corruptie en gevestigde politieke belangen gebukt gaande land eindelijk die eeuwige verwachting gaan waarmaken. De wereld is er klaar voor, nu de voedselprijzen tot het hoogste niveau in tien jaar gestegen zijn als gevolg van onder meer de coronacrisis.

Geen landbouwtopper
Hoewel Oekraïne één van de meest vruchtbare landbouwbodems ter wereld omvat, heeft het land zich nooit als landbouwtopper bewezen. Het is 's werelds grootste exporteur van zonnebloemolie, de vierde producent van maïs (al ligt de opbrengst eenderde lager dan die in de VS) en leverancier van graan (zelfs met een hectare-opbrengst die een kwart lager ligt dan in de EU) aan landen van Marokko tot Bangladesh en Indonesië.

Dat ligt deels aan het feit dat in Sovjettijden landbouwgrond onteigend was en het kopen en verkopen van land verboden. Een verbod dat het inmiddels onafhankelijke Oekraïne in 2001 opnieuw instelde, om te voorkomen dat superrijken en buitenlanders de hand gingen leggen op de landbouwgronden. Als gevolg van die verboden konden boeren alleen landbouwgrond pachten en dat stond de ontwikkeling ervan in de weg.

De in 2019 aangetreden president Volodymyr Zelenskiy wil de Oekraïense economie een boost geven door landbouwgrond weer beschikbaar te stellen aan landeigenaren. Vanaf 1 juli kunnen alle Oekraïners maximaal 100 hectare landbouwgrond kopen en (laten) bewerken. Dat kan het bruto binnenlands product (BBP) de komende jaren met 1,5 procentpunt per jaar omhoog schroeven, verwacht de Kyiv School of Economics.

'Gebeurtenis van wereldformaat'
"Deze hervorming is een gebeurtenis van wereldformaat, want ze is niet alleen belangrijk voor Oekraïne, maar voor de hele wereld," aldus Oleg Nivievskyi van de Kyiv School of Economics. "Voor de Oekraïners zijn het extra exportinkomsten, maar voor de rest van de wereld is het extra voedsel." Oekraïne is al in gesprek met de Golfstaten en Saoedi-Arabië, die zelf weinig landbouwareaal hebben maar wel het geld om de opbrengsten van de Oekraïense landbouw te kopen. Of de grond zelf dus. "Wij zullen er in elke fase van dit proces voor zorgen dat de Oekraïners worden beschermd tegen de hebzucht van magnaten en corrupte ambtenaren," zei Roman Leshchenko, minister van Landbouw, dit voorjaar. "De regering verliest nooit de centrale gedachte uit het oog dat de landbouwgronden van Oekraïne het grootste goed van de natie zijn."

Het potentiële landbouwareaal van Oekraïne omvat 40 miljoen hectare, schrijft Bloomberg en is zo groot als ruim 20 keer het Nederlandse landbouwareaal waar een hectare tussen de €70.000 en 120.000 kost terwijl een nieuwe koper in Oekraïne voor zo'n €1.500 klaar is. Voor €15 miljoen koop je 10.000 Oekraïense hectare, in Nederland koop je voor dat bedrag op de beste grond hooguit 150 hectare, 67 maal zo duur.

Belofte niet waarmaken
Maar zal het Zelenskiy ook lukken dit land terug te geven aan de Oekraïners om er beter op te boeren? Uit de historie blijkt dat het Oekraïne keer op keer niet lukt beloften waar te maken. In het land viert corruptie hoogtij, iets wat Zelenskiy bij zijn aantreden beloofde aan te pakken.

Vooralsnog boezemen de plannen bij de Oekraïense bevolking niet direct vertrouwen in. Volgens een meerderheid is een referendum over de landbouwplannen wenselijk. Maar bij zo'n eventueel referendum zegt twee derde nu al tegen te zullen stemmen. Als de stap in Oekraïne ditmaal wel lukt, komen bij open grenzen de productieprijzen voor de West-Europese landbouw ernstig onder druk te staan. Net als landen in Oost-Europa, kan Oekraïne aanmerkelijk goedkoper produceren dan Noordwest-Europese boeren die tot de duurste in de wereld behoren.

Dit artikel maakt deel uit van de contentsamenwerking tussen Boerenbusiness en Foodlog.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.