Na een jarenlange stijging, toont de grondprijs inmiddels een dalende trend. Makelaars merken dat kopers afwachtend zijn geworden, wat onder meer komt door het afschieten van het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Wat betekent dit voor de grondmarkt?
Uit cijfers van Kadaster blijkt dat de grondprijs dit jaar 2 kwartalen op rij gedaald is. In het tweede kwartaal van dit jaar daalde de prijs voor grond zelfs met bijna 8%. Daardoor bedraagt de gemiddelde grondprijs nu circa €58.200 per hectare. Dit is 4,4% lager dan de gemiddelde prijs over heel 2018. Dit prijsniveau is niet uitzonderlijk, want in het derde kwartaal van 2016 en in het derde kwartaal van 2018 werd eenzelfde soort prijsniveau gehanteerd.
Wat wel opvallend is, is dat de prijs nu 2 keer op rij stevig is gedaald. Dit omdat de grondprijs in de afgelopen 50 jaar iedere 10 jaar is verdubbeld. Wat eveneens opvallend is aan de cijfers van het Kadaster, is dat er ook flink minder grond verhandeld is. Vorig jaar is er 10% minder verhandeld dan in het jaar daarvoor. Is er sprake van een omslag?
Verandering
Volgens makelaars is de grondmarkt inderdaad veranderd. "De stijging is echter wel uit de prijs nu. Kopers staan niet meer in de rij om grond aan te kopen", aldus Johan Zandbergen, een makelaar bij VSO Makelaars en taxateurs. Dat de grondprijs voorlopig waarschijnlijk niet verder omhoog gaat, heeft volgens hem echter ook nog andere redenen. "Het beleid van de banken is steeds meer gericht op aflossing, wat het voor kopers niet makkelijker maakt om te groeien.", aldus Zandbergen.
Wel is zichtbaar dat het prijsverschil tussen betere en slechtere gronden groter wordt. "Kopers betalen tegenwoordig liever wat meer voor goede percelen, dan dat er gekozen wordt voor goedkopere percelen die meer problemen opleveren. Je ziet dat voornamelijk terug in de veengebieden. De nattere percelen worden daar heel moeilijk verkocht en dalen in prijs. Voor de mindere veengrond wordt in Friesland nu soms €35.000 betaald, terwijl voor goed ontsloten percelen €50.000 wordt betaald", zo legt Zandbergen uit.
Grondaanbod vanuit melkveehouderij
"Ook doordat er meer grond beschikbaar komt vanuit de melkveesector ontstaat er druk op de markt", stelt Hans Peters, voorzitter van de sectie Agrarisch bij VBO Makelaar. "Dat wil overigens niet zeggen dat die grond altijd in de verkoop komt, omdat een toenemend aantal grondeigenaren de grond zelf aanhoudt. Veel kunnen zich redden door fosfaatrechten, vee en machines te verkopen. De grond kan dan vervolgens verpacht worden en dat levert bij de huidige rentestand vaak meer op dan geld op de bank."
Dat het aanbod met name uit de melkveehouderij komt, komt door alle problemen in die sector. "Behalve de invoering van fosfaatrechten, zorgen ook de duurzaamheidsplannen in Noord-Brabant (die als een zwaard van Damocles boven de hoofden hangen) voor extra stoppers. De motivatie is weg en er is weinig hoop dat het beter wordt. Nu de PAS is afgeschoten, hoor ik diverse boeren ook zeggen: 'Als ik een bepaald bedrag krijg voor stikstofrechten (die nu weer verhandelbaar zijn), dan stop ik ermee.' Ook extern salderen wordt binnenkort mogelijk. Dan kan ook de bouwsector rechten kopen", aldus Peters.
Peters verwacht dat de prijs voor grasland, dat ook gebruikt kan worden voor andere bestemmingen (akkerbouw), standhoudt. "Dit komt door het feit dat de financiële opbrengsten per hectare dan hoger liggen. Dat zie je terug in Zuid-Nederland: op de zandgronden rukt de aardappelteelt op, terwijl het weideland steeds meer verdwijnt. Als de grond op een andere manier gebruikt kan worden, dan is er voldoende vraag naar en kan de grond ook goed verpacht worden."
Minder handel door dalende markt
"Een andere reden voor het feit dat er steeds minder kopers voor grond zijn, is dat de schaalvergroting doorzet. Dit betekent namelijk ook dat er minder bedrijven op de markt zijn om grond te kopen. Dat er wat minder handel plaatsvindt, komt daarnaast door een dalende markt. Dan is men altijd terughoudend met kopen. Bovendien heerst er op het moment al een afwachtende houding door de onduidelijkheid die in de sector heerst", zo meldt Peters.
Volgens hem was een daling van de grondprijs onvermijdelijk. "Je zag de laatste jaren een forse prijsstijging, maar op een bepaald moment houdt dat op. Je kunt immers niet blijven kopen als de inkomsten niet verder toenemen."