De hoge grondprijzen en de complexe regelgeving in Nederland zijn voor veel boeren reden om het land te verlaten. Een groeiend aantal boeren denkt eraan om hun bedrijf in het buitenland voort te zetten. Hoe zit het daar met de grondprijzen, en wie emigreren er zoal?
"Veel boeren gaan op dit moment naar Duitsland en Denemarken", zo laat Jeroen Aalberts, emigratiebegeleider bij Farms4Sale, weten. "Dit zijn landen die nog steeds onder West-Europa vallen en waarbij men niet afhankelijk is van het vliegtuig." Volgens Aalberts variëren de grondprijzen in Duitsland sterk. "Deze liggen tussen de €5.000 en €40.000 per hectare, een fiks gat."
De veehouderijsector kan goed terecht in Rheinland-Pfalz, een deelstaat in het oosten van Duitsland. In die regio kan geschikte grond worden gekocht voor €15.000 per hectare. In het noorden van Duitsland ligt de prijs voor deze gronden gemiddeld €10.000 per hectare hoger. Het daarbij wel om grotere kavels. Goede akkerbouwgrond is echter schaars bij onze oostenburen. De akkers in de buurt van biovergisters zijn vaak een stuk duurder.
De gemiddelde grondprijs voor grasland komt in Denemarken uit op €20.000 per hectare en voor akkerbouwgrond wordt €5.000 per hectare meer betaald. "De grond in Denemarken bleek veel goedkoper dan in Nederland. Als we in Nederland 1 hectare verkochten, konden we daar in Denemarken wel 3 of 4 hectare voor terugkopen", aldus een Nederlandse akkerbouwer in Denemarken in een publicatie van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.
Frankrijk blijft aantrekkelijk
"Frankrijk blijft aantrekkelijk, omdat het de laagste grondprijzen heeft van West-Europa", zo zegt Leo Dorresteijn, emigratiedeskundige bij Van der Slikke. In Frankrijk steeg de grondprijs de laatste jaren minder hard dan in landen als Duitsland, waar de grondprijs in de afgelopen 7 jaar met €1.000 per hectare steeg. "Hierbij moet wel aangetekend worden dat lokale Franse boeren voorrang krijgen als er een perceel vrijkomt. Dit heeft te maken met een voorkeursrecht van de Franse grondbank Safer."
"De grondprijzen in Frankrijk liggen tussen de €6.000 en €10.000 per hectare", laat Dorresteijn weten. De prijs van €6.000 komt vooral voor in Midden-Frankrijk, waar de prijzen lager liggen. Dit doordat korrelmaïs daar beregend moet worden. Noord-Frankrijk kent de hoogste prijzen, omdat daar meer concurrentie is op de grondmarkt en de opbrengsten per hectare beter zijn.
Zweden wekt interesse
"Zweden is een land waar steeds meer interesse voor is", zo beweert Richard Roddenhof, emigratiecoördinator bij Interfarms. De grondprijzen liggen daar tussen de €8.000 en €25.000 per hectare. "In Nederland worden boeren bijna weggejaagd door de hoge regeldruk, terwijl de regels in Zweden veel meer stimulerend zijn. Dit doordat er te weinig bedrijfsopvolgers zijn."
Oost-Europa is het goedkoopst
De grondprijzen liggen gemiddeld gezien het laagst in Oost-Europa. Daarbij is Slowakije nog relatief onbekend onder de Nederlandse boeren. Toch ziet Interfarms daar een kentering in. "Duitse boeren kopen actief grond in Slowakije, maar we begeleiden op het moment ook Nederlandse boeren", aldus Roddenhof.
De grondprijs is, ten opzichte van andere Europese landen, gunstig. De prijs varieert tussen de €4.000 en €12.000 per hectare. Slowakije leent zich volgens Roddenhof goed voor de landbouwsector, vanwege de vruchtbare grond (vooral in het zuiden en westen van het land). "Daarnaast heeft het land een goede infrastructuur, is het boervriendelijkheid, heeft het goede voorzieningen en ligt het land dichtbij belangrijke afzetmarkten."
Ook Roemenië kent lage grondprijzen, maar die laten wel een stijgende trend zien. Zo is de grondprijs daar sinds 2012 zelfs verdubbeld. De prijzen voor bouwland variëren van €2.500 tot €10.000 per hectare, maar grondprijzen boven de €8.000 per hectare zijn echter uitschieters. De verwachting is dat de prijzen in 2018 met nog eens 10% zullen stijgen. Dit doordat er momenteel erg veel grond verkocht wordt; zo is er in 2017 ruim 100.000 hectare verkocht. Er zijn tevens veel internationale investeerders actief in Roemenië.
Vooral melkveehouders emigreren
Het zijn voornamelijk melkveehouders die ervoor kiezen om te emigreren. Het aandeel akkerbouwers (van alle emigrerende boeren) ligt op ongeveer 35%. "De lage graanprijzen zijn voor akkerbouwers soms wel voldoende reden om de mogelijkheid te onderzoeken. Doordat het bouwplan in Nederland intensiever is (ten opzichte van andere landen), vergt dit voor akkerbouwers echter wel een behoorlijke omschakeling", aldus Dorresteijn.
Zowel Interfarms, Farms4sale en Van der Slikke merken op dat er de laatste maanden meer interesse is voor emigratie. Als belangrijkste reden noemt Dorresteijn de fosfaatrechten. "Dit stelsel is voor veel veehouders een stimulans om te emigreren. In andere landen heeft men namelijk niet te maken met de fosfaatrechten."
Makkelijker emigreren
"Boeren gaan sneller nadenken over emigratie. Er zijn ook boeren die in zowel Nederland als Duitsland bedrijven houden. Voor akkerbouwers zijn de saldo’s voor peen in bijvoorbeeld Duitsland aantrekkelijker dan in Nederland. Aangezien grenzen weinig zeggen, is de stap om een bedrijf in Duitsland op te zetten minder groot geworden", aldus Aalberts.
Ook de stijgende grondprijzen zijn een argument. Nederland had in 2016 gemiddeld gezien de duurste landbouwgrond binnen de Europese Unie (€63.000 per hectare). Dat is 24% meer dan 5 jaar geleden betaald werd.