Rusland drijft buitenlandse graanhandelaren eruit

Het meicontract voor tarwe op de Matif sloot gisteren €2,75 hoger op €266,25 per ton. Op de CBoT zaten de koersen eveneens in de lift. Tarwe pluste 0,7% en kwam daarmee uit op $7.04¾ per bushel. Maïs liet een stijging zijn van 0,5% naar $6.50½ per bushel op de beurs in Chicago. Soja zat daar tussenin met een verhoging van 0,6% tot $14.77¼ per bushel.

Een kat in het nauw maakt rare sprongen en dat lijkt nu op te gaan voor Rusland. Gisteren (woensdag 29 maart) maakte de Amerikaanse grondstoffenhandelaar Gargill bekend zich vanaf het nieuwe graanseizoen (dat begint op 1 juli) terug te trekken van de Russische markt. Cargill exporteert dit seizoen 2022/23 ongeveer 2,2 miljoen ton graan uit Rusland, dat is circa 4% van de totale Russische graanexport. Persbureau Bloomberg meldde niet veel later dat ook Viterra plannen heeft om de Russische markt te verlaten, maar koppelde daar geen concrete datum aan. Viterra (dat deels in eigendom is van mijnbedrijf en grondstoffenhandelaar Glencore) en Cargill behoren tot de grootste exporteurs op de Russische markt. Een woordvoerder van het Russische ministerie van Landbouw liet aan Reuters weten dat 'het stopzetten van de exportactiviteiten van geen invloed zal zijn op de totale Russische graanexport'. "De terminals, opslagfaciliteiten en andere infrastructuur blijven gewoon in bedrijf, ongeacht wie ze beheert."

Grip op graan
Analisten noemen het een duidelijk signaal van Rusland dat het land meer grip wil krijgen op de infrastructuur binnen de landsgrenzen en ook de handel in de eigen grondstoffen meer in eigen hand wil houden. Een voorzet daarvoor werd vorige week gegeven door het uitlekken van een mogelijke exportstop op tarwe en zonnebloempitten. Later werd dat afgezwakt door het Kremlin met de mededeling dat het exportvergunningen wil koppelen aan minimumprijzen die kostendekkend zijn voor de Russische boeren. Hoewel de graanexport buiten de westerse sancties valt, loopt de Russische export niet naar wens van het Kremlin. Problemen met betalingen doordat Rusland is afgesloten van het internationale betalingssysteem Swift, verzekeraars die niet happig zijn op het dekken van schepen onderweg van en naar Rusland en reders die voorzichtig zijn met het laten varen van schepen op de Zwarte Zee, zetten Rusland eerder nog aan tot het stellen van extra voorwaarden aan de verlenging van de graandeal.

Al met al is er veel onzekerheid rondom het beleid van Rusland. En daar houden bedrijven niet van. Dat grote internationale bedrijven als Cargill en Viterra Rusland verlaten komt in die zin misschien niet helemaal als een verrassing, maar het voedt de onzekerheid die kenmerkend is voor de graanmarkt op het moment. Wat de gevolgen op lange termijn zijn voor de Russische tarwe-export is lastig in te schatten. Voor de korte termijn zijn analisten eenduidiger. Een wisseling van de wacht en de onzekerheid die dat met zich meebrengt, helpt het opvoeren van de export waarschijnlijk niet.

Twijfel in de markt
Die onzekerheid op de granenmarkt wordt nog eens verder aangewakkerd door de weersvoorspellingen. India rekende op een recordtarweoogst dit seizoen waarvan de oogst zo zachtjes aan begonnen is. Hevige regen- en hagelbuien hebben echter huisgehouden in verschillende grote teeltgebieden op het subcontinent. Enkele bronnen laten doorschemeren dat het waarschijnlijk is dat de tarweoogst in de praktijk toch iets lager uitvalt dan waar de regering op rekende. Het is dan ook goed mogelijk dat India het exportverbod op tarwe dat vorige jaar werd ingesteld langer in stand houdt. Tel daarbij op de droogte in de tarwegordel in de VS, waardoor de Amerikaanse wintergranen niet ongeschonden door de winter zijn gekomen, en het weerpatroon El Niño dat volgens enkele meteorologische diensten op de loer ligt en doorgaans voor een kleinere graanoogst in Australië zorgt, en de spanning in de granenmarkt is redelijk te verklaren.