Teelt van gerst staat onder druk dit seizoen

Het USDA raamt de wereldwijde gerstoogst voor seizoen 2022/23 op 149,5 miljoen ton. Dat is nagenoeg gelijk aan het seizoen ervoor. RMI Analytics schat in dat komend seizoen de wereldwijde gerstproductie afneemt tot 147,5 miljoen ton. Vooral omdat meer akkerbouwers kiezen voor tarwe in plaats van gerst. Onderaan de streep blijft daarom voldoende voergraan beschikbaar, zo is de inschatting van analisten.

China grote koper
In Europa is vooral China een belangrijke partij op de gerstmarkt. Nadat het land in de clinch raakte met zijn belangrijkste leverancier Australië begon het steeds meer interesse in gerst uit Frankrijk te tonen. In januari kocht China nog veel voergerst. Naar schatting zo'n 600.000 tot 900.000 ton. Duitsland, een andere grote gerstproducent in de EU, heeft die klant niet. Het land heeft geen fytosanitaire overeenkomst met China, waardoor het niet mogelijk is om daarheen te verkopen.

Het gevolg is dat Duitsland zijn gerst tegen een lagere prijs in de markt zet. Daar hebben met name Oost-Europese landen hinder van. Ondanks dat Duitsland tot op heden 3,16 miljoen ton gerst heeft uitgevoerd, blijft het land een bovengemiddeld grote voorraad houden. Het Duitse Raiffeisenverbands (DRV) rekent erop dat dit voorjaar 12% minder zomergerst wordt ingezaaid. Het areaal komt daarmee op 3250.000 hectare. Daarbij meldt het DRV wel dat een deel van de zomerbrouwgerst al afgelopen herfst is gezaaid. Technisch valt het daarom onder het kopje wintergerst in de statistieken.

Gevolgen oorlog Oekraïne
Oekraïne ondervindt veel hinder van de Duitse marktbewegingen, maar ook van het feit dat in Rusland 30% meer gerst is geoogst. Afgelopen jaar oogstte Oekraïne 6 miljoen ton gerst. Fors minder dan de 9,4 miljoen ton in het jaar ervoor. Van het volume van 6 miljoen ton is inmiddels 1,76 miljoen ton geëxporteerd, tegenover 5,4 miljoen ton het jaar ervoor.

Volgens overheidsdienst FranceAgriMer is nagenoeg alle zomergerst in Frankrijk gezaaid. Pas in april maakt het landbouwministerie een areaalcijfer bekend. De verwachting is dat 1,34 miljoen hectare wintergerst wordt verbouwd dit jaar. Dat is bijna 4% meer dan vorig jaar en 7% boven het vijfjarig gemiddelde.

Australië vindt nieuwe klanten
Op het zuidelijk halfrond heeft Australië drie moeilijke jaren achter de rug voor wat betreft gerst. In 2020 verloor het China als klant, waar voorheen 40% van het totale volume voer- en brouwgerst naartoe ging. Vorig seizoen daalde het exportseizoen met 11%. De terugval werd enigszins opgevangen door kopers in Noord-Afrika en dan met name Saoedi-Arabië. Dat land koopt ook brouwgerst om als voergerst in te zetten in de veehouderij.

Marktbureau Lachstock Consulting schat in dat aan de areaaldaling bij gerst dit jaar een einde komt. De markt heeft zijn dieptepunt bereikt en kijkt nu weer omhoog. De Australische politiek is wel weer on speaking terms met China en hoopt het land wel weer aan boord te krijgen voor een aantal producten. Gerst zit daar nog niet bij. Bovendien loopt er bij de WHO nog een antidumpingklacht van China over Australische gerst.

Vaker kiezen voor gerst
Afgelopen jaar werd 4,1 miljoen hectare gerst gezaaid. Goed voor een opbrengst van 13,4 miljoen ton. Het seizoen ervoor werd nog 5,5 miljoen hectare ingezaaid. Toen was dan ook sprake van een record. Australische akkerbouwers hebben gerst vooral voor koolzaad ingeruild, maar maken naar verwachting nu de stap terug. De markt voor het oliehoudend zaad is behoorlijk afgekoeld en de teeltkosten van gerst liggen lager. Door extreme neerslag in de deelstaten New South Wales en Victoria is er bovendien dit seizoen een prima premie te behalen op brouwwaardige gerst. Veel partijen halen de criteria niet.

De koers van voergerst schaduwt de koers van voertarwe op de Rotterdamse notering. Half februari kreeg de koers te maken met een kleine opleving, maar vervolgens daalde dat weer net zo snel. De markt voor brouwgerst laat wel duidelijk een premie zien. De Duitse notering in Würzburg staat op €310 tot €315 per ton, tegenover goed €200 voor voergerst. De brouwgerstprijs in Mannheim staat met €325 tot €330 per ton nog iets hoger, al betreft het hier wel een groothandelsprijs.

Areaal in Nederland
In Nederland heeft het areaal zomergerst een relatief bescheiden plek in het bouwplan. In 2022 werd 37.000 hectare gerst verbouwd. 70% is zomergerst. Er werd een kwart meer gezaaid dan in 2021, wat vooral te maken heeft met de omstandigheden in het voorgaande najaar. Daarbij komt dat de granenmarkt afgelopen voorjaar door de oorlog in Oekraïne als een raket omhoogschoot. Boeren hebben getracht te profiteren van die marktbeweging. Verreweg de meeste zomergerst wordt in Drenthe (6.600 hectare) en Groningen (5.300 hectare) verbouwd.

De kans is groot dat het gerstareaal dit jaar krimp vertoont. Afgelopen najaar is veelal op tijd wintertarwe gezaaid. Tarwe heeft nog altijd betere verdienperspectieven dan gerst, al liggen de teeltkosten hoger. Dit voorjaar zijn er enkele momenten geweest om tarwe te zaaien, maar in Noord-Nederland moet misschien vaker gekozen worden voor gerst nu het bijna 1 april is. De kans dat er op grote schaal gezaaid kan worden de komende twee weken is klein.