Duidelijk meer interesse voor tarwe en gerst

Hoeveel procent er al in de grond zit, durven zaaizaadleveranciers niet met keiharde cijfers te onderbouwen. De uitlevering van zaaizaad loopt bijzonder vlot, maar het is lastig zeggen hoeveel daarvan inmiddels is uitgezaaid. Meer interesse in de graanteelt zorgt uiteindelijk voor een paar procenten extra areaal, zo denken insiders.

Tot 5% meer areaal
"Afgaand op de verkoop van het zaaizaad breidt het areaal in ons werkgebied met zo'n 5% uit", denkt Jurriaan Visser, manager granen van CZAV. Ook Aart den Bakker van Agrifirm spreekt over 'enkele procenten'. Een mooi najaar (tot nu toe) om in te zaaien helpt erbij om nu te kiezen voor graan. Maar het prijsniveau, voornamelijk van tarwe, is de grootste drijfveer om meer te zaaien, zo zeggen de ondervraagden unaniem.

Dit jaar bedroeg het areaal tarwe in totaal 124.330 hectare volgens CBS-cijfers. Dat is het grootste areaal sinds 2018 en 4% meer dan het jaar ervoor werd verbouwd. Ook wintergerst steeg afgelopen seizoen licht in populariteit. Het areaal kwam voor het eerst in drie jaar weer boven de 10.000 hectare uit. Een uitbreiding van 5% betekent 113.736 hectare wintertarwe. Dat areaal is sinds 2015 niet meer gezien. Ten opzichte van het vijfjarig gemiddelde (103.282 hectare) is dat zelfs 10% meer. Echt schokkend is de areaaluitbreiding niet te noemen. In 2010 werd in Nederland nog 135.000 hectare tarwe verbouwd, al was de teelt van wintergerst toen nog geen 5.000 hectare.

Tarwe in plaats van uien
Met ruim 27.000 hectare wordt in Zeeland de meeste wintertarwe verbouwd, gevolgd door Groningen met 24.700 hectare. Juist in Zeeland wordt een relatief grote areaaluitbreiding voor graan verwacht. Er is niet één aanwijsbare teelt die daaronder te lijden heeft, zo denkt Jurriaan Visser. "Sommige akkerbouwers minderen of stoppen met uien, maar het zijn verder vooral de kleine teelten waar de hectares vandaan komen. Toch zien we voor de vlinderbloemige gewassen juist ook meer interesse. Dat heeft te maken met het nieuwe GLB en de nitraatrichtlijn. Er is helaas nog veel onduidelijk en de situatie per bedrijf kan behoorlijk verschillen."

Elders in Nederland wordt toch ook vooral de suikerbietenteelt genoemd die ruimte moet maken voor graan. Een optelsom van het saldo en de voordelen voor de bodem, zeker op kleigrond, is daar de oorzaak van. "Dat geldt ook voor bijvoorbeeld cichorei", ziet Carl Pijls van Agrea in Limburg. "De contracten voor volgend seizoen worden fors beter betaald, maar dat was ook hard nodig. Verder zien we hier dat akkerbouwers minder maïs gaan verbouwen. Door inkrimping van de veehouderij is daar minder vraag naar. Alleen op de mindere gronden wordt nog steeds voor (korrel)maïs gekozen in plaats van graan, al moet ook de maïs beregend worden voor een redelijke oogst."

Tijdig zaaien
"Net als vorig najaar zijn de omstandigheden voor het zaaien ook nu ideaal te noemen", merkt Den Bakker op. "Afgelopen jaar deden de vroeg gezaaide percelen het goed, dat geeft vertrouwen. Bovendien is de oogst op veel plekken op tijd waardoor er ook ruimte is om te zaaien. In onze werkgebieden is de wintergerst inmiddels bijna allemaal gezaaid en het tarwe zaaien volop bezig." Visser bemerkt in het zuidwesten dat akkerbouwers steeds eerder gaan zaaien. "In het verleden was dat pas vanaf half oktober. Nu is dat twee weken eerder. Waar in het verleden eerst de aardappelen binnen moesten zitten, wordt vandaag de dag steeds vaker tijdens het rooien al gezaaid. De ervaringen met op tijd zaaien (begin oktober) zijn goed."

Het contract voor september 2023 levering op de Matif vertoond nog steeds een stijgende lijn. Dinsdag 11 oktober werd zelfs de hoogste prijs sinds 15 juni bereikt van €338,25 per ton. Later in de week moest de koers wel weer een gaatje laten. In de praktijk wordt een verschil van €20 tot €25 per ton gerekend wie nu al oogst 2023 wil verkopen voor de oogst. Dit betekent dat prijzen rond €300 per ton haalbaar zijn. Dat blijkt ook uit gedane transacties in de DCA TransactieApp.

Tarweprijs ver bovengemiddeld
Akkerbouwers staan nog niet in de rij om tarwe of gerst te verkopen, maar er is wel meer interesse. Pijls verbaast zich erover dat niet meer boeren een deel van hun oogst willen verkopen. "Nu verkopen helpt bij het aankopen dan dure kunstmest en andere inputs. We merken afwachtendheid, telers hopen natuurlijk op meer." Agrifirm ziet wel meer ondernemers die nu al een deel van hun volume vastleggen. Visser merkt op dat bij CZAV op beperkte schaal gebruik wordt gemaakt van deze mogelijkheid. De gemiddelde koers van de Matif over de afgelopen vijf jaar bedraagt €225,54 per ton. Dat heeft vooral te maken met de koersstijging sinds de zomer van 2021 en na de Oekraïense inval. Daarvoor bedroeg het gemiddeld prijsniveau €193,76 per ton. Inmiddels weten we dat een tarweprijs van €400 of meer mogelijk is maar de kans hierop is relatief klein.