'Volgend seizoen wordt in Oekraïne nog veel erger'

We spreken Huizinga terwijl hij onderweg is naar Zwitserland om de Ukraine Recovery Conference in Lugano te bezoeken. Het past binnen het werk waar de agrarisch ondernemer, sinds 2003 actief in Oekraïne, de laatste maanden mee bezig is geweest.

Van de NOS tot de Financial Times, overal was je de afgelopen maanden te zien om te praten over Oekraïne en de voedselvoorziening. Heeft het geholpen?
"Niet voldoende. Het is ook naïef om te denken dat één persoon dit probleem oplost. Politici zijn te veel aan het ouwehoeren en ondernemen te weinig actie. In de basis is er simpelweg een gebrek aan landbouwkennis bij heel veel politici en de algemene media. Mensen geven 8% tot 9% van hun inkomen aan voedsel uit. Die kostenpost oogt niet zo belangrijk. Je ziet het nu ook met de stikstofcrisis gebeuren. Puur een gebrek aan kennis."

Is het aannemelijk dat hier verandering in gaat komen of is dat onbegonnen werk?
"De agrarische sector werkt er hard aan, maar als je het niet snapt, dan zie je het niet. Boeren groeien er van kinds af aan mee op en doen het hun leven lang. De landbouw is slechts één dossier van vele voor een politicus."

Je bent uitgegroeid tot het boegbeeld van de Oekraïense landbouw. Is dat bewust?
"Er zijn meer Oekraïense boeren die in de internationale media hun verhaal vertellen. Iedereen doet wat. Ik was er vroeg bij, misschien heeft dat het verschil gemaakt. Ik kijk er niet op terug, daar heb ik geen tijd voor."

Inmiddels zijn jullie begonnen met de graanoogst. Hoe lijkt dat?
"Zondag zijn we gestart met het dorsen van wintergerst. Het gewas is noodrijp door hitte en droogte in de voorbije periode. De korrel is dood gebrand in de aar en het stro nog groen. Het dorst dus erg zwaar. Het hectolitergewicht is vrij laag, waardoor de opbrengst niet meevalt. Het voorjaar startte aanvankelijk gunstig qua weer, maar toen werd het erg droog. Inmiddels hebben ook de voorjaarsgewassen water nodig, vooral de maïs."

Je ziet soms berichten van trekkers die op een mijn rijden en projectielen die belanden op percelen. Is dat bij jullie ook een gevaar?
"Vooral rond de frontlijn en in het noorden van Oekraïne is dat het geval. Vergeet niet hoe groot het land is. In onze regio is dat gevaar er niet. Het vinden van personeel is een groter probleem. Chauffeurs zitten in het leger, er wordt constant aan getrokken. We hebben nu veel werk voor de boeg. Graan dorsen, mest strooien en de grondbewerking. Straks komt daar het zaaien alweer bij. We kunnen geen mensen elders vandaan halen. Ze zijn er simpelweg niet of de taal is een te grote barrière."

En hoe zit het met de brandstof? Is er wel voldoende diesel?
"De afgelopen maanden hebben we diesel gehamsterd en dat is goed gelukt. Met de huidige voorraad krijgen we de oogst wel binnen. Voor de grondbewerking en het zaaien daarna is de meeste brandstof vereist. Leveranciers hebben extra tankauto's gekocht en overal uit Europa diesel gehaald. Toch zijn er ook genoeg bedrijven die niet over voldoende diesel beschikken. Ik verwacht dat de problemen deze herfst alleen maar verder toenemen. Maar, dat is niet eens het grootste probleem."

Waar doel je op?
"De export van producten ligt nagenoeg stil. We laden nu iedere dag enkele vrachtwagens met maïs die nog in de silo zit. Daarmee kunnen we ongeveer een kwart van onze productie exporteren. Dit betekent dat we vier jaar bezig zijn en dat is simpelweg onhaalbaar. Er wordt, ook door landen als Roemenië en Polen, hard gewerkt aan het verbeteren van de infrastructuur maar dat kost tien jaar voor dat is gerealiseerd. Ons spoorwegennet gebruikt een andere spoorbreedte dan Europa. Daarom zijn overlaadterminals vereist om wagons over te laden. Die bouw je niet snel. Kunnen Oekraïense boeren hun producten niet verkopen en exporteren, dan zijn er geen inkomsten om personeel mee te betalen, kunstmest te kopen, zaaizaad en machines."

Wat voor gevolgen heeft dat voor komend seizoen?
"Boeren die geen geld kunnen verdienen, hebben niets. Zij gaan het eerst bezuinigen op kunstmest, waardoor de opbrengsten dalen. Je kunt eigen zaaizaad gebruiken, maar ook dat kost opbrengst. Dat blijft niet zonder gevolgen. Voor politici en journalisten is dat lastig te begrijpen. Wanneer Oekraïne niet kan exporteren en telen, heeft dat grote impact op de wereldvoedselvoorziening."

Er wordt geregeld gesproken over het heropenen van de export. Zie je dat gebeuren op korte termijn?
"Absoluut niet. Een gedeelte van de havenfaciliteiten is kapotgeschoten door de Russen, maar gelukkig niet alles. Reders voelen er weinig voor om schepen deze kant op te sturen. Dat geldt overigens ook voor de Russische havens in de zee van Azov. Zij kampen met dezelfde problemen. Ik denk dat landen zelf de graanexport op poten moeten zetten. Koop een oud schip, zet er mariniers op en vaar naar Odessa. Vaart die onder Nederlandse vlag dan zullen de Russische bezetters het niet snel beschieten, denk ik. Maar, niemand wil zijn nek uitsteken. Rusland heeft zelf niet genoeg schepen om hun producten te exporteren. Landen willen de tarwe wel kopen, maar dan moet het ook vervoerd kunnen worden."

Heropening van de grootschalige export zit er dus niet in. Wat moet er volgens jou nu gebeuren?
"Dat is simpel: de Russen het land uit schoppen. De rest is allemaal geneuzel. Europese landen moeten massaal wapens aan Oekraïne leveren, zodat het land kan vechten. Wat heb je aan tanks in Spanje of Nederland wanneer in Oekraïne wordt gevochten? Helaas doet de politiek te weinig. De Duitse Bondskanselier Scholz is meer bezig met het vastleggen van voldoende gasreserves, want er moeten Mercedessen en BMW's worden geproduceerd. Ik weet ondertussen wel: Je kunt prima een tijd zonder Mercedes, maar geen dag zonder brood."

Wat kunnen mensen in Nederland doen?
"Er is nog steeds veel behoefte aan hulp. We merken dat de donaties opdrogen, terwijl het hard nodig is. Doneren kan via de stichting: De Leeuw Kyiv."

Coverfoto: Screenshot video Kees Huizinga