Exportspeculaties sturen markt niet fors lager

Het septembercontract voor tarwe op de Matif opende maandagochtend op €416 per ton. Maandagmiddag noteert het zo'n €4,50 lager dan de slotkoers van vrijdag (€414,75). Steun aan het koersniveau op de CME in Chicago heeft Parijs vandaag niet. Vanwege Memorial Day zijn de Amerikaanse beurzen gesloten.

Russisch akkoord ver weg
Zaterdagmiddag werd bekend dat Rusland naar eigen zeggen welwillend staat tegenover het heropenen van het Oekraïense exportapparaat voor granen. Dat bleek uit een telefoongesprek tussen de leiders van Duitsland (Scholz) en Frankrijk (Macron) met president Poetin. Er zit echter een grote maar aan dit verhaal. Rusland eist als tegenprestatie dat de sancties tegen het land komen te vervallen en daarvoor zijn de Westerse landen niet te porren. Zij vallen het land juist aan omdat het de mondiale voedselvoorziening inzet als wapen in de oorlog.

Na een kortstondige positieve piek op zaterdag heeft dus een reality check plaatsgevonden en een akkoord lijkt weer verder weg dan ooit. Op basis van Amerikaanse satellietbeelden zegt het Oekraïense landbouwministerie dat de uitvoer van granen - door de Russische bezetter georganiseerd – nog steeds gestaag doorgaat. Zo hebben Syrië en Libanon al ladingen Oekraïens graan ontvangen dat in het land door de bezetters is gestolen.

Odessa onbeschadigd maar onbereikbaar
Volgens het ministerie ligt nog zo'n 22 miljoen ton graan (hoofdzakelijk korrelmaïs) opgeslagen in Oekraïne. Havensteden als Marioepol en Berdiansk zijn geblokkeerd en zwaar beschadigd. De exporthub van de Zwarte Zee Odessa is niet zwaar beschoten door de Russen maar exporteren per schip is niet mogelijk. Oekraïense strijdkrachten hebben namelijk zeemijnen gelegd om een invasie vanaf het water te dwarsbomen. Om transport per schip mogelijk te maken moeten deze eerst worden geruimd. Oekraïne is bang dat schepen onder zijn vlag alsnog beschoten worden en oppert daarom dat Turkije en het Verenigd Koninkrijk de daadwerkelijke export uit moeten voeren.

Het exportprobleem wordt steeds nijpender. Niet alleen vanwege hongersnoden in de wereld, maar ook omdat de nieuwe oogst zich weldra aandient. Russische bronnen notabene verwachten dat eind juni het eerste graan in het zuidoosten van het land klaar is om geoogst te worden. Volgens officiële Oekraïense cijfers is 22% minder zomergraan gezaaid ten opzichte van 2021. Het gaat om 14,2 miljoen hectare versus 16,9 miljoen vorig jaar. Daarvan is ruim 900.000 hectare zomergerst en 4,4 miljoen hectare korrelmaïs.

Export meer dan gehalveerd
Begin juni publiceert het ministerie een update van zijn oogstverwachtingen. Goede groeiomstandigheden zorgen ervoor dat de gewassen zich goed ontwikkelen. De huidige schatting staat op 48,3 miljoen ton granen (waaronder 17,1 miljoen ton tarwe en 25,2 miljoen ton maïs). Vorig jaar bedroeg de totale oogst 86 miljoen ton, een absoluut record. In mei heeft het land 1,06 miljoen ton granen geëxporteerd versus 2,8 miljoen ton een jaar eerder. Nagenoeg het gehele volume beslaat maïs. Bij dit tempo, waarbij graan vooral per vrachtwagens en deels per spoor wordt uitgevoerd, duurt het maanden voor de resterende 22 miljoen ton is uitgevoerd.

Half mei maakte de tarweprijzen een enorme stap toen India besloot de export ervan per direct te stoppen. Ook dit feit blijkt uiteindelijk weinig impact te geven. Er zijn namelijk een aantal uitzonderingen op het verbod. Het land heeft al akkoorden gesloten met Bangladesh, Indonesië, de Verenigde Arabische Emiraten, Zuid-Korea, Oman en Jemen om tarwe te leveren. Ook eerder gemaakte afspraken worden door de Indiase overheid gerespecteerd. In totaal is 4,5 miljoen ton tarwe al voor export geboekt voor het komend seizoen. De overheid had als ambitie gesteld om 10 miljoen ton exporteren. 3 miljoen ton meer dan het seizoen ervoor. Door droogte en hitte in het land pakt de oogst fors kleiner uit en kwam deze riante exportpositie plotseling in de knel.