Achtergrond Farm-to-Fork
Voedselzekerheid ligt weer op het bord in Brussel
Het Europees Parlement eist een grondig onderzoek naar de effecten van de Farm-to-Fork-doelen op de Europese voedselzekerheid. Het vergroten van de voedselzekerheid heeft met oorlog in Oekraïne prioriteit en de voedselproductie moet worden opgevoerd. Dit stelt het parlement in een gisteren (donderdag 24 maart) aangenomen - 72 punten tellende - resolutie.
De nationale strategische plannen van de lidstaten (de nationale invullingen van het GLB) moeten volgens de parlementariërs ook tegen het licht worden gehouden en aan de nieuwe omstandigheden worden aangepast. 'Met inbegrip van het gebruik van de nodige flexibiliteit om de voor productie beschikbare arealen te vergroten'. Het parlement is van oordeel dat de ambitie om het productieareaal met 10% te reduceren in het licht van de huidige marktomstandigheden niet kan worden gerealiseerd. De Europese parlementariërs dringen er bij de Europese Commissie ook op aan om de lidstaten volledige duidelijkheid te geven over de overmachtsclausule in het GLB.
De parlementsleden benadrukken in de resolutie dat 'in de eerste plaats alles in het werk moet worden gesteld om ervoor te zorgen dat er geen voedseltekorten ontstaan, met name in kwetsbare regio's, om wijdverbreide geopolitieke instabiliteit te voorkomen'. Zij zijn van mening 'dat het bijdragen aan de mondiale voedselzekerheid op dit moment een morele plicht is en niet mag worden beschouwd als een bedreiging voor de langetermijndoelstellingen van de Farm-to-Fork- strategie en de bredere Green Deal'.
Europese landbouwproductie opvoeren
Gezien de buitengewone omstandigheden zijn er volgens het Europarlement dringend tijdelijke en omkeerbare maatregelen nodig om de Europese landbouwproductie voor het oogstseizoen 2022 op te voeren om de voedselzekerheid in de EU te garanderen. Tevens pleit het parlement voor steun aan de Oekraïense landbouw. Ook pleit het parlement voor staatssteun. Iets dat de Europese Commissie deze week al in een maatregelenpakket heeft toegezegd.
Verschillende Nederlandse Europarlementariërs reageren verheugd op de aangenomen resolutie. "Dit is een helder signaal van het Europees Parlement: voedselzekerheid moet opnieuw centraal worden gesteld in het EU-beleid", aldus Annie Schreijer-Pierik (CDA). Bert-Jan Ruissen (SGP) is het ermee eens dat er eerst een grondig effectonderzoek moet worden gedaan naar de Farm-to-Fork-doelen, waarbij rekening wordt gehouden met de gevolgen van de Russische invasie. Ook Schreijer-Pierik juicht zo'n onderzoek toe. Zij benadrukte tijdens het plenaire debat met landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski en de Franse minister Clément Beaune woensdagavond dat de Farm-to-Fork- en biodiversiteitsstrategieë volgens eerdere wetenschappelijke effectbeoordelingen de EU-voedselproductie drastisch verlagen.
Ruimte voor kunstmestvervangers
Schreijer-Pierik benadrukt dat de EU er alles aan moet doen om het huidige zaai- en pootseizoen in Oekraïne zo veel mogelijk te redden, zoals de Oekraïense landbouwminister dinsdag in zijn overleg met landbouwpolitici verzocht. Ook Ruissen vindt het erg goed dat het parlement ook pleit voor steun aan de Oekraïense landbouw in de vorm van zaden, diesel, kunstmest en dergelijke. De Nederlandse akkerbouwer Kees Huizinga, die boert in Oekraïne, pleitte daar ook voor bij zijn bezoek dinsdag aan het Europees Parlement - op uitnodiging van Ruissen.
Zowel Ruissen en Schreijer-Pierik willen dat er meer ruimte komt voor kunstmestvervangers, zoals in de resolutie staat. Ook VVD-Europarlementariër Jan Huitema pleit hiervoor. In een verklaring zegt hij hierover: "De kunstmestprijzen zijn verviervoudigd. Hierdoor wordt er minder bemest en zal de voedselproductie in de wereld verder afnemen. De voedselprijzen stijgen nog verder en raken vooral de landen die voedsel importeren en mensen met lage inkomens. Daarnaast is de kunstmestindustrie een van de grootste verbruikers van gas. Gelukkig zijn er, door Nederlandse innovaties, alternatieven voorhanden. Zo kunnen we van overgebleven dierlijke mest en rioolslib, kunstmestvervangers maken die ons op korte termijn minder afhankelijk maken van Russisch gas.'"
Analyse Wageningen effecten oorlog voor voedselzekerheid
Landbouwminister Henk Staghouwer (CU) heeft de Wageningen Universiteit (WUR) een analyse laten maken van de effecten voor de voedselzekerheid van de oorlog in Oekraïne. Deze heeft hij woensdag aangeboden aan de Tweede Kamer. De analyse toont aan dat er voor de korte termijn (tot een half jaar) wereldwijd, Oekraïne uitgezonderd, geen tekort aan voedsel is te voorzien. De sterk gestegen graanprijzen zijn vooral een probleem voor de landen die het meest afhankelijk zijn van invoer uit Oekraïne (zoals Egypte en Turkije). Dit zijn overwegend armere landen waar een groot deel van het gezinsinkomen - 40% of meer – opgaat aan voedsel. Dit speelt vooral in armere landen, maar ook in Europa/Nederland kunnen mensen in de knel komen, stelt Staghouwer in zijn brief aan de Kamer.
De grootste knelpunten voor EU/Nederland zijn volgens WUR nu: de beschikbaarheid van granen, met name voor veevoer, de beschikbaarheid van specifieke invoerstromen zoals GMO-vrij of biologisch, de beschikbaarheid van zonnebloemolie, de sterk gestegen kosten voor energie en kunstmeststoffen. "Bedrijven gaan op zoek naar alternatieven, waarbij een knelpunt kan zijn dat deze niet voldoen aan de gewenste productspecificaties (zoals GMO-vrij) of EU-wetgeving met betrekking tot de maximale residulimiet (MRL) van gewasbeschermingsmiddelen. Ook kunnen middelen zijn gebruikt die in de EU niet zijn toegestaan. Vervanging is daarom niet altijd mogelijk of snel te realiseren", aldus de analyse. Staghouwer draait dat in zijn brief om: "Er kan schaarste optreden bij sommige producten in Nederland en/of de EU, dit hoeft echter geen bedreiging te vormen voor de voedselzekerheid omdat er (veelal) alternatieven beschikbaar zijn voor het product."
Stijgingen gaan doorwerken in consumentenprijs
Tot nu toe is het zo dat deze hogere productiekosten voor de primaire landbouw maar voor een beperkt deel doorwerken in de prijs die de consument betaalt. Ook voor de verwerkende schakels geldt dit in meer of mindere mate. WUR verwacht dat de huidige stijgingen van de kosten in de nabije toekomst sterker doorwerken in de consumentenprijs.
Voor de middellange (zes maanden tot twee jaar) tot langere termijn (verder dan twee jaar) is er veel onzekerheid over de gevolgen van de oorlog op de voedselzekerheid. WUR gaat verschillende scenario's doorrekenen, waarbij vijf factoren bepalend zijn: de productie(terugval) in Oekraïne en mogelijk ook Rusland; de lengte van het conflict; de beschikbaarheid van kunstmeststoffen; de beschikbaarheid van energie; handelsbelemmeringen (via protectionisme van individuele landen of sancties).
Linda van Eekeres
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.