Soja deed het rustig aan maar maakt U-turn

Dinsdag 1 maart eindigde het maartcontract voor sojabonen op de CBoT op $17,06 per bushel, een absoluut record. Al enkele weken werd gespeculeerd over dit historische bedrag. Toen bleek dat de Zuid-Amerikaanse soja-oogst (wederom) kleiner ging pakken dan de torenhoge verwachtingen, kreeg de sojamarkt met een schokreactie te maken.

Daags na deze prijs nam de Amerikaanse koers gas terug, tot $16,72 op vrijdag 4 maart. In de nachtelijke handel ging de prijs voor maartlevering echter weer omhoog tot $17 per bushel. Ook het meicontract is inmiddels hard op weg naar dat prijsniveau. Het staat op $16,93 per bushel.

Verschuiving door zonnebloemolie
De markt voor plantaardige oliën bevindt zich al geruime tijd op een hoog prijsniveau. Nu de levering van zonnebloemolie deels wegvalt – Oekraïne is hier voor 50% verantwoordelijk en Rusland voor 30% - krijgt de markt een nieuwe impuls. Met 15% marktaandeel wereldwijd is zonnebloemolie niet zo'n groot product als palm-, soja- en raapzaadolie, maar wel een cruciale. Omschakelen naar een andere oliesoort is ook lang niet altijd mogelijk.

India is de grootste koper van plantaardige oliën. Bijna een vijfde van de wereldproductie gaat naar dat land. Daaronder 30% van alle Oekraïense zonnebloemzaden. China is de nummer twee met 15% van de wereldhandel in zijn macht. Het conflict kon voor deze twee landen niet op een slechter moment komen. De voorraden palmolie zijn namelijk afgebouwd vanwege de hoge prijzen. De strategie was om zonnebloemolie in te kopen ter vervanging. Ook de Europese Unie is een belangrijke koper van deze oliesoort en staat daarmee op plek drie.

Recordprijs voor palmolie
Palmolie was traditioneel de goedkoopste oliesoort, maar is inmiddels de duurste geworden. Ook op deze markt worden recordprijzen neergezet. Indonesië, de grootste exporteur ter wereld, beperkt de uitvoer ervan om de interne markt tot rust te brengen. Wereldwijd zorgt dat juist voor stijgingen in de prijs. Dit jaar is de termijnmarktprijs al met 45% toegenomen. Sojaolie kan een vervanger zijn voor palmolie en is goed voor 15% van het wereldwijd olievolume.

De sojabonenprijs wordt deels beïnvloed door de markt voor oliezaden, maar voor een groter gedeelte door de oogst en verwerking in Noord- en Zuid-Amerika. De oogst in Brazilië wordt nog steeds verder afgeschaald en buurland Argentinië – waar de meeste olie vandaan komt – heeft moeite om de logistiek op gang te houden. Ondertussen verkopen de Verenigde Staten in recordtempo sojabonen aan China, wat volgens analisten een teken aan de wand is.

Voldoende soja?
In de Verenigde Staten stond de sojateelt er voor 2022 al goed voor. Het gewas vraagt minder stikstof dan maïs. Ook is meer tarwe gezaaid. Analisten verwachten nu dat akkerbouwers in het land misschien niet voldoende soja kunnen inzaaien om aan de wereldwijde vraag te voldoen komend seizoen. Die is vereist tot de nieuwe oogst uit Zuid-Amerika beschikbaar komt.

Wat betekent dit voor ons land? Afgelopen week nog maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) cijfers bekend over de invoer van soja door ons land. Het ging om 2,39 miljard kilo, waarvan 75% hier wordt verwerkt. Hoofdzakelijk door de diervoederindustrie. Een hoge sojaprijs die lang aanhoud heeft dan ook onherroepelijk gevolgen voor de voerprijzen op de korte en lange termijn.