Koolzaadmarkt kent geen plafond

Eind december zakte de Matif-notering voor koolzaad iets terug tot €761,50 per ton. Nog steeds een historisch hoog prijsniveau. Het bleek uiteindelijk stilte voor de storm, want begin 2022 vloog de koers uit de startblokken. Vrijdag 7 januari sloot de koers van het maartcontract op €828 per ton.

Prijs 90% hoger
Gedurende de dag werd de prijs zelfs met €50 per ton verhoogd. Uiteindelijk sloot de koers vrijdag €21,50 per ton hoger dan donderdag, wat nog steeds een fikse stijging is. De koers staat daarmee bijna 90% hoger dan een jaar geleden.

Geen prijsplafond
Ook de Canadese prijzen voor koolzaad blijven stijgen. Op de ICE-termijnmarkt sloot het januaricontract vrijdag op $1055 per ton (omgerekend €737,74). De Europese termijnmarkt heeft op dit moment de beste papieren. Een extreem krappe koolzaadbalans in de EU zorgt ervoor dat de koers zonder plafond kan opereren.

Koolzaad was jarenlang het slechtste jongetje van de klas. Akkerbouwers in de EU zagen het niet meer zitten vanwege een reeks tegenvallende oogsten. Maar er zit weer muziek in het gewas. Toch wijzen de voorlopige areaalcijfers niet op een explosie van de teelt. De Europese Commissie houdt rekening met 5,33 miljoen hectare koolzaad. Marginaal meer dan een jaar eerder en nog steeds 8,5% minder dan het vijfjarig gemiddelde. De teelt is te onzeker voor veel bedrijven. Er zijn bijna geen mogelijkheden om met insecticiden in te grijpen.

Afgaand op een 'normaal jaar' – als zoiets überhaupt bestaat – dan kan het oogstvolume wel hoger uitkomen, op 17,3 miljoen ton. Afgelopen zomer werd 16,7 miljoen ton geoogst. Bedrijven in Centraal- en Oost-Europa kiezen liever zonnebloemen dan koolzaad. Ook dit gewas lift mee op de positieve markt voor plantaardige oliën.

Grote krapte
Het verbruik van koolzaad in de EU ligt dit seizoen op een zeer hoog niveau van meer dan 23 miljoen ton. Ondanks dat de Unie inmiddels bijna 6 miljoen ton koolzaad importeert om aan de behoefte te voorzien, komt de eindvoorraad naar schatting op 500.000 ton uit. Dat is zeer krap en 1 miljoen ton minder dan het seizoen ervoor. Ter vergelijking: de eindvoorraad sojabonen bedraagt meer dan het dubbele.

Ook voor seizoen 2021-22 houdt de EC rekening met een eindvoorraad van 500.000 ton. Het verbruik zakt naar schatting iets terug tot 22,22 miljoen ton. De EU-oogst kan iets groter zijn waardoor het geïmporteerde volume afneemt tot 5,3 miljoen ton.

Opnieuw droogte in Canada
Canada is verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de koolzaadmarkt. Het land heeft bijna 7 miljoen ton minder geoogst dit seizoen en inmiddels zijn al een aantal correcties doorgevoerd. Omdat het nog steeds erg droog is in het land wordt ook voor dit jaar rekening gehouden met een lagere oogst. Daarbij is het ook de vraag of akkerbouwers überhaupt geld in de teelt steken wanneer de vooruitzichten onzeker zijn en de start al slecht.

Zoals gezegd lijkt een plafond in de markt te ontbreken. De markten voor onder andere soja- en palmolie kunnen wel iets afnemen van koolzaad(olie), maar de tekorten nemen ze niet weg. Ook de komende oogst neemt die krapte niet weg. Wellicht dat het areaal zomerkoolzaad iets toeneemt in de EU, maar akkerbouwers kiezen in de regel liever voor andere teelten zoals zomertarwe of korrelmaïs.

Perspectief voor nieuwe oogst
Voor nieuwe oogst worden inmiddels op de termijnmarkt prijzen geboden van bijna €600 per ton voor levering augustus en €580 voor levering november. Dat biedt perspectief. Zeker wanneer je bedenkt dat het vijfjarig gemiddeld prijsniveau €416 bedraagt.