Welke factoren bepalen de tarweprijs in 2022?

Hoofdpunten in deze analyse:

• Eerste grote richtingswisseling in het voorjaar verwacht
• Minder tarwe in EU en Rusland
• Canadese tarweproductie herstelt minimaal
• Australische topoogst drukt marktsentiment
• Stikstofkunstmest als joker

Kijkend naar de koersen voor tarwe wereldwijd vertonen deze het beeld van een topsporter. Na een fikse piekbelasting wordt nu uitgelopen om alles tot rust te brengen. Het is een bekend beeld wanneer we naar de laatste tien jaar of meer kijken. Koersen zijn als het ware door een korset ingeklemd om pas ver in het voorjaar weer een richting te zoeken. In de regel zo rond week 25. Vlak voor de graanoogst op het noordelijk halfrond losbarst, kan met enige zekerheid worden gesteld wat de omvang en kwaliteit wordt.

Wachten op het voorjaar
Blijft de tarweprijs nu voortkabbelen of zelfs verder afnemen tot eind juni? Die kans is zeker aanwezig. Er zijn uitzonderingen te noemen. Wanneer arealen een tegendraadse beweging tonen of wanneer het weer roet in het eten gooit. Het eerste beslismoment komt wanneer het voorjaar begint. Hoe komen wintergranen onder de sneeuw vandaan? Is sprake van uitwinteren of hebben ze zachtjes door kunnen groeien?

Over de arealen kunnen we voorzichtig iets zinnigs gaan zeggen, al zijn de cijfers nog niet overal helder. In de Europese Unie wordt gerekend met een vrijwel gelijkblijvend areaal dat mogelijk licht krimpt. De zaaiomstandigheden waren goed. Bij een gemiddelde opbrengst rekenen de analisten van ING met een oogst van 132 miljoen ton tarwe. Dit is bijna 6 miljoen ton minder dan in het huidig oogstjaar. Coceral, de Europese brancheorganisatie voor granenbedrijven, zit wat hoger in de cijfers. Zij komt op een kleine 140 miljoen ton, waar dat vandaag 143,2 miljoen ton is.

Meer koolzaad, minder tarwe
Voor Frankrijk verwacht Coceral dat de tarwe-opbrengst met 800.000 ton afneemt tot 34,5 miljoen ton. Voor Duitsland wordt een verhoging van 700.000 ton verwacht. Een groter areaal koolzaad gaat ten koste van wintertarwe in deze landen, maar ook in het Verenigd Koninkrijk en Roemenië. Ondanks het prijsniveau blijft het areaal en volume van korrelmaïs in de EU nagenoeg ongewijzigd volgend jaar. Een fikse stijging in Hongarije compenseert dalingen elders in Centraal-Europa.

Uiteindelijk is Rusland grotendeels leidend op de tarwemarkt waar ook Europa actief is. Het areaal wintertarwe neemt hier met 1% af voor 2022. Mogelijk dat deze min groter is wanneer de gewasstand komend voorjaar tegenvalt. Veel tarwe is de grond ingegaan toen het te droog was. Mogelijk redden deze gewassen het niet volgend voorjaar. De ING-analisten rekenen met 78 tot 79 miljoen ton tarwe voor komend jaar. Een plus van maximaal 4,5 miljoen ton.

Meer tarwe in Oekraïne
Oekraïne kende als enig land op onze hemisfeer een goede tarweoogst dit jaar. Afgelopen najaar is meer tarwe gezaaid met een areaal van 6,68 miljoen hectare. Een plus van dik een half miljoen hectare. Een herhaling van de recordhoge opbrengsten worden voor 2022 vooralsnog niet verwacht. Dit betekent dat oogst 2022 in potentie op plek twee komt in de ranglijst met 31 miljoen ton, tegenover 33 miljoen ton dit jaar. Waar akkerbouwers in Rusland juist eerder voor oliehoudende zaden kiezen om de exportheffingen te omzeilen, ruilen de Oekraïners maïs en zonnebloemen in voor tarwe.

Een ander land dat dit jaar de headlines haalde is Canada. De graan- en koolzaadoogst was er desastreus slecht door grote droogte. Voor komend jaar wordt een matig herstel verwacht waarbij het areaal met 8% toeneemt. Reden hiervoor is dat het nog steeds droog is. Het vertrouwen mist om opnieuw all-in te gaan en een verlies te incasseren. Doorberekend in opbrengstcijfers betekent dit dat tarweopbrengst van 21 miljoen ton naar 25 tot 26 miljoen ton kan stijgen. Zetten we dat af tegen de 35 miljoen ton die het land in 2020 oogstte, dan is dat nog steeds fors minder.

Australische topoogst
Welke andere factoren spelen een rol? Om te beginnen is dat de tarweoogst in Australië. Inmiddels is meer dan driekwart binnen. Afgezien van kwaliteitsproblemen aan de oostkust kan gesproken worden over recordoogsten en een topkwaliteit. Ondanks dat de fysieke markt ook onder druk staat, kunnen de Australische boeren hier munt uit slaan op de Aziatische markt. Het zorgt indirect voor een prijsdrukkend effect. Ondanks droge weersomstandigheden wordt ook in Argentinië met een goede tarweoogst gerekend. Beide factoren die doorklinken in het huidig sentiment.

Zodra de wintergranen aan het groeien gaan, komt ook het moment om de eerste stikstof te strooien of spuiten. Wie op tijd beslist heeft, kan hopelijk over voldoende kunstmest beschikken. Of stikstof volgend voorjaar beschikbaar is en tegen welke prijs is een belangrijke vraag. Op het moment van schrijven wordt de gasprijs in Europa opgedreven door oplopende spanningen tussen Rusland, Wit-Rusland en het westen. Wordt de gaskraan systematisch afgeknepen, dan merken we dit direct in de kunstmestprijs. Ook een strenge winter gooit roet in het eten van de beschikbaarheid en prijs. Het blijft een zeer moeilijk in te schatten situatie.

Kunstmest stuurt bouwplan
Dit resulteert in twee scenario's. Enerzijds gaan akkerbouwers wellicht zuiniger om met kunstmest om geld uit te sparen. De hogere teeltkosten steunen daarbij in zekere zin het prijsniveau mondiaal. Anderzijds is er de situatie waarbij andere gewassen worden verbouwd die een lagere stikstofbehoefte kennen. Het gaat dan vooral om vlinderbloemigen. In de VS is zichtbaar dat meer tarwe wordt ingepland, wat ten koste gaat van korrelmaïs. In Europa is die beweging vooralsnog niet te bespeuren.

Op dit moment zijn er geen signalen die wijzen op een kerstbonus voor tarwe. De koersen staan wereldwijd onder druk. Ook de economische gevolgen van de omikronvariant spelen hierbij een belangrijke rol. Tegelijk zien we landen aanhoudend tenderen om zich van voldoende grondstof te verzekeren. Daarbij wordt steeds meer de focus op oogst 2022 gelegd. Het seizoen dat zo veelbelovend begon, kan zo als een nachtkaars uitdoven. Daarbij moet de kanttekening worden gemaakt dat de fysieke markt anders aanvoelt dan de termijnnoteringen. Feit blijft dat tarwe – zeker in de EU – krap is. Vooral voor tarwe met een hoog eiwitpercentage is de vraag daarom nog steeds ijzersterk.