Tarweprijs kan hoog niveau tot 2023 handhaven

Lang voor het coronavirus op zijn retour is, zijn wereldwijd de grondstoffenmarkten al bezig aan een sterk herstel. Dat geldt voor zaken als edelmetalen en brandstoffen maar ook agrarische grondstoffen. Eindvoorraden dalen wereldwijd naar diepterecords – ook in de Europese Unie – terwijl de vraag juist toeneemt. Landen willen geen voedseltekorten riskeren en vooral China laat de handelsbalans kantelen door een onverminderd hoge vraag naar soja, maïs, tarwe en gerst.

Effect op lange termijn
De veelbesproken exportheffing op tarwe, maïs en gerst in Rusland is inmiddels sinds een week in werking. Dit niveau blijft de komende maanden stijgen, maar vooral de variabele exportheffing boezemt de markt angst in. Dit seizoen brengt die geen grote veranderingen meer met zich mee, maar voor seizoen 2021-22 is het wel een gamechanger. Het kan ervoor zorgen dat Rusland zijn dominante positie op de tarwemarkt verliest. De EU staat als eerste in de rij om te profiteren.

Dat Europese tarwe, met name uit Frankrijk, profiteert is in het huidig koersniveau al te zien. Afgelopen week kreeg de notering van het maartcontract een forse boost en maandag 22 februari zette die stijging door. De koers tikte maandagmiddag een hoogte van €241,75 per ton aan en ook het septembercontract noteert weer €200 per ton.

Effect in 2022 merkbaar
Omdat Russische akkerbouwers afgelopen najaar al heel veel wintertarwe hebben gezaaid, toen er nog geen sprake van exportheffingen was maar wél een goede marktprijs, is het effect van de heffingen voor het komend seizoen naar verwachting niet enorm groot. Wel wordt het areaal zomergraan dit voorjaar aangepast en kiezen bedrijven eerder voor soja of zonnebloemen, die eveneens goed geprijsd zijn. De echte verandering wordt verwacht wanneer het wintertarweareaal voor oogstjaar 2022 moet worden ingezaaid. Naar schatting verliezen akkerbouwers 10% tot 20% van hun inkomen door de exportheffing. Grote kans dat ze daarom minder vertrouwen in tarwe hebben.

In de eerste 19 dagen van februari bleef de tarwe-export van Rusland recordhoog. Exporteurs hebben er alles aan gedaan om voor de deadline van 15 februari zoveel mogelijk granen uit te voeren. Een recordexport in 2020-21 is daarmee nog steeds aannemelijk. Na een maand van dalingen steeg de Russische tarweprijs in week 7 juist weer, tot $283 FOB (€232,89). Deze stijging werd ingegeven door een hogere Amerikaanse tarwenotering.

Voor de Russische agrosector is de heffing een ramp. Des te meer omdat hij zijn doel waarschijnlijk nooit gaat berekenen. Dat is namelijk het verlagen van de voedselprijzen in het land. Een stijgende inflatie en lage koers van de roebel zijn de grootste problemen. De EU, Oekraïne en VS profiteren juist enorm van de heffingen. Dit betekent niet dat het land helemaal verdwijnt. Vooral in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, de grootste bestemmingen, blijft Rusland dominant. De transportkosten zijn zeer laag en alleen Frankrijk kan hier concurreren. Het gaat vaak om relatief kleine verladingen en die zijn kostbaar. Voor de VS, Argentinië of Australië is dat niet haalbaar. Zuidoost-Azië valt eerder ten prooi aan deze leveranciers.

Voorraden dalen
De Russische situatie is niet de enige factor die meespeelt in het stijgen van de graanprijs. De grondstofhonger van China is een nog veel grotere drijfveer achter prijsstijgingen. Op dit moment speelt mee dat zeer lage temperaturen in de VS en het zuiden van Rusland voor vorstschade kunnen zorgen. Door een hoog verbruik dalen de eindvoorraden in onder meer Europa naar zeer lage niveaus. Ook in de VS krimpt de eindvoorraad volgens het landbouwministerie (USDA) fors.

Stratégie Grains raamt de Europese tarweoogst voor dit jaar op 129,6 miljoen ton tegenover 119,2 miljoen ton vorig jaar. In 2019 bedroeg de oogst 131,1 miljoen ton. Zelfs bij een grotere tarweoogst is een hoge prijs realistisch door de eerder genoemde factoren.