Grote verbouwing gaande op granenmarkt

Donderdag en vrijdag corrigeerde het meest recente tarwecontract (maart) op de Matif in Parijs zichzelf alweer nadat woensdag werd gereageerd op de Amerikaanse cijfers uit het Wasde-rapport. Ook maandagmiddag 15 februari staat tarwe in de groene cijfers, met prijzen rond de €225 tot €226 per ton.

Korte lijntjes
Het Algerijnse staatsgraanbureau OAIC heeft een tender uitgeschreven waarvoor exporteurs zich tot dinsdag de 16^e voor kunnen inschrijven. Nu Rusland opkijkt tegen een eerste ronde met exportbelastingen zijn de ogen gericht op Europa. Ook Zuid-Amerika en Australië doen mee. Dit laatste land haalt bijna een record aan tarwe binnen, maar legt het af tegen de korte logistieke lijnen die de EU met Algerije heeft.

Analisten gaan ervan uit dat de Fransen een flink deel van de Algerijnse tender gaan leveren, wat de Europese tarwemarkt een boost kan geven. OAIC zegt 50.000 ton tarwe aan te kopen, maar in de regel wordt het vooraf bepaalde volume meestal flink overschreven. Het feit dat de verschepingsperiode niet 1 maar 1,5 maand duurt, versterkt dit idee. Tijdens de vorige tender kocht het land 600.000 ton tarwe.

Kleinere schepen
Een voordeel voor de Europeanen, en dan met name Fransen, zijn de korte logistieke lijnen. Bijzonder is dat de Algerijnen nu eisen dat alle tarwe in 2 relatief kleine havens wordt geleverd. Grote zeeschepen kunnen daar niet terecht. Voor Australische of Argentijnse exporteurs is het niet lonend om met kleinere schepen zo'n afstand te overbruggen. Voor de Europeanen wel.

Vanaf vandaag (15 februari) wordt in Rusland een belasting van €25 op iedere ton tarwe geheven. Dit bedrag verdubbelt over 2 weken. Dat brengt Russische tarwe in een ongunstigere positie. Tegelijk zijn akkerbouwers in het land nog altijd niet happig om te verkopen. De fysieke prijzen zijn 10% gedaald doordat exporteurs anticiperen op de belasting. Boeren willen juist niet in een dalende markt afscheid van hun tarwe nemen.

Minder zomertarwe
Ze krabben zich nu tweemaal achter de oren of zomertarwe zaaien verstandig is. De variabele exportbelasting, die ook voor volgend seizoen wordt verwacht, schopt verwachtingen in de war. Er is meer wintertarwe gezaaid, dus dit areaal compenseert deels minder zomertarwe. In het zuiden van Rusland is er meer neerslag gevallen in de vorm van sneeuw, waardoor broodnodige vochtreserves worden aangevuld.

Hoe groot de impact van de variabele exportbelasting (floating export duty) is becijfert het Russische marktbureau IKAR. Wanneer de gemiddelde tarweprijs $255 per ton bedraagt in seizoen 2021-22 verliest de sector $1,33 miljard (omgerekend €1,1 miljard). Zij gaan uit van een tarweoogst van 77 miljoen ton. Tel daar de verliezen van gerst en maïs bij op en je komt op een totaalverlies van €1,28 miljard.

Enorme onzekerheid
Daar komt nog iets bij. De belasting geldt voor alle tarwe, ongeacht het type (maal- of voertarwe) en ongeacht de herkomst. De variabele belasting kijkt naar de verkoopprijs van contracten over de afgelopen 30 dagen en minder. Vervolgens wordt wekelijks het belastingpercentage bepaalt. In de praktijk wordt bijvoorbeeld ingetekend op een Egyptische tarwetender met 1,5 maand levertijd. Pas na 6 weken weet de exporteur het exacte belastingtarief en hoeveel het hem gaat kosten. Hij weet vooraf niet of hij geld verdient of verliest. Dat brengt enorme onzekerheid met zich mee, waar exporteurs hun aankoopbeleid zeker op aanpassen door zéér kort op de bal te spelen.

De grootste tarwehonger komt niet uit het Midden-Oosten maar uit China. In het Wasde-rapport verlaagde het Amerikaanse landbouwministerie (USDA) de mondiale tarwevoorraad met 9 miljoen ton. Vooral omdat China fors meer tarwe verbruikt. Maïsprijzen in het land liggen 30% hoger door een slechte binnenlandse oogst. Voertarwe neemt de plek van maïs in in het rantsoen, waardoor er flink meer behoefte is. Tot dusver ligt de tarwe-import van China op 10 miljoen ton. Het hoogste niveau in 25 jaar tijd. Tegelijkertijd blijft de overheid haar voorraden afbouwen. Volgens eigen cijfers is dit jaar tot dusver 15,3 miljoen ton tarwe verkocht, tegenover 23,2 miljoen ton in heel 2020.

Gespannen zakendoen
Naast de VS en Argentinië zijn er meer landen die azen op de export naar China en andere landen in Azië. Om te beginnen Australië. Het land heeft dit seizoen een enorme tarweoogst en bevindt zich in een gunstige exportpositie. De Australiërs staan op gespannen voet met de Chinezen en sinds afgelopen herfst is het moeilijk om tarwe aan te kopen. Export- en aankoopcijfers tonen aan dat dit wel doorgaat. Niet per schip, maar in containers. In december kocht China 800.000 ton Australische tarwe en volgens S&P Platts Global staan voor de eerste 5 maanden van dit jaar ook de nodige verladingen op papier.

Australische tarwe is normaalgesproken tussen de $40 en $60 per ton duurder dan Russische tarwe. Omdat de Russische prijzen met dik 50% zijn gestegen sinds afgelopen oogst, en de Australische juist gedaald, is dat verschil nu nihil. Half februari staat de Russische tarweprijs op $282 FOB en die van Australië op $284 FOB. De transportkosten en het risico van handelen in Australië zijn de grootste nadelen.

Record in India
Ook India verwacht een grote tarweoogst dit seizoen. Dankzij een recordareaal van 34,5 miljoen hectare tarwe (+1 miljoen ha), en gunstige groeiomstandigheden, wordt met een oogst van 107,6 miljoen ton gerekend. Het land is vooral een potentiële exporteur richting buurlanden Bangladesh, Nepal, Sri Lanka en enkele landen in het Midden-Oosten. Bestemmingen die de Russen beleveren. Bangladesh koopt naar verwachting dit seizoen 6,6 miljoen ton Russische tarwe. Tussen april en december vorig jaar exporteerde India bijna een miljoen ton tarwe. Een jaar eerder was dat slechts 200.000 ton. Verreweg het meeste graan wordt intern geconsumeerd.

Wat betekent het voor u?
De granenhandel is een internationale markt die spreekt in gigantische volumes. Wat betekenen deze bewegingen voor Nederland? De EU heeft te lijden onder de dominante Russische exportpositie en kan die in de tweede helft van het huidig exportseizoen deels goedmaken. Ook volgend seizoen liggen de kaarten anders geschud. Het fundament onder de tarweprijzen is zeer sterk. Voor de voerprijzen betekent het dat deze zich op een relatief hoog niveau blijven bewegen, waarbij de hoge tarweprijzen die van korrelmaïs mee omhoog trekken.