Waar komt extreem hoge sojaprijs vandaan?

De markt voor sojabonen wordt grotendeels bepaald door de Verenigde Staten, Brazilië en China. De Verenigde Staten en Brazilië hebben gezamenlijk een aandeel van bijna 85% in de exportmarkt. Dit in combinatie met de altijd sterke vraag vanuit de Chinese veevoerindustrie creëert een zogenaamd 'sojabonentriangel'. De situatie in deze landen is dan ook ieder seizoen weer bepalend voor het marktsentiment.

Afrikaanse varkenspest in China
Een van de voornaamste oorzaken voor de explosieve prijsstijging is de bijzonder sterke vraag van China. Het groeipotentieel van de Chinese varkensstapel is in de komende jaren immens, gezien het feit dat de uitbraken van Afrikaanse varkenspest de varkensstapel flink hebben uitgedund. China stelt dat het op korte termijn een vaccin of geneesmiddel tegen het virus gaat goedkeuren, waarna een toename in het aantal varkens voor de hand ligt. Een voorwaarde is dus wel dat China de uitbraken van Afrikaanse varkenspest onder controle krijgt.

Braziliaanse sojatelers wachten niet op deze zekerheid, maar willen nu al profiteren. Daarom hebben ze het sojabonenareaal in de afgelopen jaren fors uitgebreid. Het land is inmiddels het grootste sojaproducerende land ter wereld en dat levert een recordoogst op. Uit cijfers van Statista blijkt dat er voorlopig nog geen stop zit op die areaalsuitbreiding. De statistiekdienst verwacht voor seizoen 2028 een opbrengst van meer dan 140 miljoen ton. Voor seizoen 2021 bedraagt de opbrengst zo'n 113 miljoen ton.

Dat Brazilië zich meer focust op de sojateelt is ook in Nederland niet onopgemerkt gebleven. Het land heeft de Verenigde Staten dit seizoen overtroffen als grootste soja-exporteur richting Nederland. In de eerste helft van dit jaar importeerde Nederland meer dan 1,6 miljard kilo sojabonen uit Brazilië, wat ongeveer 1 miljard kilo meer is dan vanuit de Verenigde Staten werd geïmporteerd. Brazilië heeft nog een voordeel. De gigantische oogst zorgt ervoor dat de prijs voor Braziliaanse sojabonen relatief laag is, al hebben de Verenigde Staten datzelfde voordeel nu ook. De verwachting is dat de prijs van Amerikaanse sojabonen de komende tijd daalt als gevolg van een zwakkere dollar.

Notering ver boven langjarig gemiddelde
Doordat de vraag naar sojabonen afgelopen periode explosief is gestegen (onder meer door de extra vraag vanuit China), is de notering op de CBoT in Chicago in 4 weken tijd naar extreme hoogtes gestegen. Op vrijdag 18 september sloot de notering op $10,44 per bushel, wat ruim $1 per bushel boven het 5-jarig gemiddelde is. De notering stond daarmee tevens op het hoogste niveau sinds 2014. Ten opzichte van vorig seizoen is zelfs een verschil zichtbaar van $1,50 per bushel.

Hoewel de notering inmiddels gezakt is naar $9,89 per bushel, staat deze nog steeds $0,54 boven het 5-jarig gemiddelde en de notering van vorig jaar. De sterke vraag vanuit China lijkt de productiegroei in Brazilië echter niet te kunnen bijbenen. Voor volgend seizoen verwacht het International Grains Council dat de wereldwijde sojabonenvoorraad 10% hoger ligt tot een totaal van 52,2 miljoen ton. De wereldwijde vraag neemt daarentegen naar verwachting 'slechts' met 4% toe. Kortom: het overaanbod blijft de markt beheersen, waardoor het vasthouden van deze extreem hoge notering lastig blijft.