'Uienmarkt blijft afhankelijk van export'

Het meest opvallende aan dit seizoen van de Gewastour Uien is dat de spreiding tussen de laagste en de hoogste hectare-opbrengst gigantisch was. "Dit jaar ligt de hoogste bruto-opbrengst op 80 ton en de laagste op 27 ton. Een verschil van 53 ton. Vorig seizoen lag de laagste opbrengst op 42 ton en de hoogste op 67 ton", zo laat Pieter Post, marktexpert bij DCA Groep, weten. "Deze proefrooicijfers geven een goede weerspiegeling van de actuele situatie in Nederland. Er zijn namelijk grote verschillen tussen de percelen en teeltgebieden."

Kleine stijging in areaal
In de teelt van zaaiuien is het elk seizoen weer een kwestie van vallen en opstaan: in 2016 kreeg de markt een opleving en in 2018 daalde de markt weer. Dat was overigens het jaar met zeer lage opbrengsten, waardoor het areaal in 2019 weer steeg. "Op basis van de prijsontwikkeling dat seizoen (boven de €15) zou je dit seizoen een stijging van het areaal verwachten, maar dat is niet gebeurd. Dat heeft te maken met de vochtvoorziening in het zuidwesten van het land. De zaaiuienteelt is daar risicovol, omdat er weinig zoet water beschikbaar is", licht Post toe. "Dit zien we terug in het plantuienareaal, want die is vooral in de zuidwestelijke regio's gestegen. Tellen we beiden teelten bij elkaar op, dan laat het uienareaal een lichte stijging zien."

Wanneer we kijken naar de opbrengsten van de Gewastourpercelen, dan laat de proefrooiingen een gemiddelde van iets meer dan 50 ton zien. "Dit is echter niet heel realistisch. Wij gaan daarom uit van een opbrengst van circa 48 ton per hectare, wat iets onder het gemiddelde van vorig seizoen is." In totaal gaat het dan om 1,32 miljoen ton, waar vorig jaar 1,37 miljoen geoogst werd.

Export blijft essentieel
Op de exportcijfers is volgens Post weinig af te dingen. "Het seizoen 2020 heeft nog voorlopigheid in zich, maar het verschil tussen dit jaar en vorig jaar is slechts 1.000 ton. Dat moet dus in te halen zijn." Uit de cijfers blijkt dat de meeste uit naar Afrika gaan. Dit jaar zelfs nog meer dan vorig jaar: ruim 95.000 ton versus circa 72.000 ton. "De afzet is daardoor wel redelijk smal te noemen, want we leunen in Nederland behoorlijk sterk op Afrika." Dat Nederland de gatenvuller op de markt blijft, toont Brazilië aan. "Dat land stond vorig jaar in de top 10 van bestemmingen voor Nederlandse uien, maar staat dit seizoen helemaal niet in de lijst. Het land heeft immers nog geen tekorten."

Een land dat niet terugkomt in de lijst, maar wel belangrijk is, is Polen. Dit jaar ging ruim 1.200 ton zaaiuien naar Polen, vorig jaar was dat 3.500 ton. "Daarbij moet wel de kanttekening worden geplaatst dat er vooral veel veldgewas naar Polen gaat. Die cijfers worden hierin niet meegenomen. Vorig jaar was er in deze periode veel handel met Polen, voor prijzen rond de €14 à €15. Als teler droom je daar nu alleen maar van", aldus Post.

Prijsvorming
In week 26 kwam de eerste notering van plantuien. Die notering daalde in 6 weken tijd met €10. "Momenteel bevinden we ons in een situatie waarin er volop zaaiuien beschikbaar zijn. De afzet van plantuien wordt hierdoor lastiger." Ook de notering van zaaiuien laat elke week een prijsdaling zien. "De marktstemming is echter misschien nog wel zorgwekkender. Het lijkt lastig om die flauwe stemming te keren. Dit is een vrij product en dus is stemming nodig om de handel te bewegen en telers in actie te brengen", legt Post uit. "Achteraf gezien was eind mei/begin juni het moment om zaken te doen. Toen was er stemming door de slechte vochtvoorziening en hoge temperaturen. Dat de rode uien inmiddels een vaste stemming noteren, geeft de burger wel wat moed."

Kijken we naar de prijsprognose voor dit seizoen (tot het sluiten van de markt in Senegal), dan wordt uitgegaan van een prijs (gele uien) tussen de €10 en €14 per 100 kilo. "Je ziet inmiddels al dat die €10 voorzichtig gemeengoed wordt. Toch blijft de uienmarkt afhankelijk van de afzet en dat is lastig te voorzien in deze periode."

Risico's blijven bestaan in uienteelt
Toch blijft de uienteelt een risicovolle teelt. "Bij aardappelen kun je het prijsrisico afdekken op de termijnmarkt, bij de uienteelt is dat niet mogelijk. Bij deelname aan een pool heb je ook geen zeggenschap over de prijs. De enige andere optie is om een vastprijscontract af te sluiten." Ook de coronacrisis en brexit spelen een steeds grotere rol. "Dat de coronacrisis eerder nog niet zo'n grote rol speelde, komt doordat 80% toen al geëxporteerd was. Daarnaast is bijvoorbeeld een aardappel een maagvuller, terwijl de ui een smaakmaker is. De aardappel kan dus gemakkelijker vervangen worden", aldus Post.